socpsi.blogspot.com: სოციალური მე

socialuri fsiqologia Tavi 5

ganwyobebi da maTi Secvla nino

ra aiZulebs adamians iyos konservatori an liberali, represiuli an demokrati? ratom aqvT zog adamians kargi darwunebis unari, xolo sxvebs ara? Ratom mogwonT Tqven erTi Tanaklaseli xolo meores gaurbixarT? Es yvelaferi – ganwyobebis magaliTia romelic mravali wlis ganmavlobasi iyo sociialuri fsiqologiis interesis sagani.

ganwyobebis gansazRvreba

Tumca bevr Cvengans aqvs warmodgena imis Sesaxeb Tu ra aris ganwyobebi, ganwyobisaTvis obieqturi gansazRvrebis micema ra Tqma unda rTulia. zogadi ganmarteba Camoayaliba olportma. Miis mixedviT, “ganwyoba esaa fsiqikuri da nerviuli mzaobis mdgomareoba, gamocdilebis Sedegad gansazRvruli” am gansazRvrebis moCvenebiTi usafrTxoobis miuxedavad igi moicavs mdgomareobaTa mTels rigs, romelTaganac yvela zusti ar aris.erTerTi winadadebis mixedviT ganwyobebi aris mtkice (mdgradi) miTumetes, adamianebi arc Tu iSviaTad akeTeben TavianTi ganwyobebis demonstrirebas im obieqtebis an adamianebis mimarT, romlebic adre ar unaxavT. Meore winadadeba imaSi mdgomareobs rom ganwyobebi axdens pirdapir an dinamiur gavlenas qcevaze. Tumca zogierT SemTxvevaSi kavSiri ganwyobasa da qcevas Soris SeiZleba susti iyos.

ase rom, rata ganwyobis gansazRvrebas moecva yvela ZiriTadi aspeqti fsiqologebma aqcenTi gaakeTes mxolod mis ZiriTad momentebze. Yvela Tanxmdeba imaze rom ganwyobebi moicavs raime stimulis kategorizacias Sesafasebeli parametris Sesabamisad romleic efuZneba afeqtur qceviT da kogfnitur informacias. A

efeqturi komponenti moicavs adamianis yvela emocias da grZnobas obieqtTan akavSirebiT gansauTrebiT ki dadebiT da uaryofiT Sefasebebs. Q qceviTi komponenti moicavs adamianis nagulisxmev moqmedebebs mocemul obieqtTan mocemul urTierTobaSi. Kognituri komponenti warmoadgens adamianis azrebs. gansazRvrul ganwyobis obieqtze faqtebis codnisa da mtkicebulebebis CaTvliT. Ees sami komponenti yovelTvis ar aris erTmaneTad dakavSirebuli amitom mniSvnelovania samive faqtoris gaTRvaliswineba cal calke.

magaliTisaTvis SegviZlia ganvixciliT evanis damokidebuleba usafrTxo seqsTan. ZiriTadi aqcenti keTdeba mis obieqtze rac mocemul SemTxvevaSi prezervativis gamoyeneba gvevlineba. Ganwyoba rogorc wesia fasdeba evanisaTvis piadpiri kiTxvebis dasmiT romelic exena seqss. Mag, iseTebs rogoricaa “keTilganwyobili xarT Tu ara usafrTxo seqsis mimareT? Tqven Tavs Tqven Tavs rogor SeafasebdiT rogorc usafrTxo seqsis momxres Tu mowinaaRmdeges? Ramdenad mniSvnelovania usafrTxo seqsis qona?” J)))) :Pobieqtis irgvliv ganlagdeba sxvadasxva faqtorebi romlbic miiCneva ganwyobis arsebobis gamoxatvad anu ganwyobisa prezervativebis gamoyenebis mimarT. Zogi faqtori obieqturia mag. Prezervativebis xarisxi. Sxva faqtorebi moicavs adamianebs. Mag, evanis mSoblebs, oTaxis mezoblebs an megobrebs da maT rwmunebebs usafrTxo seqsTan da prezervativis gamoyenebasTan dakavSirebiT. zogierTi faqtori warmoadgens pirovnul mdgomareobas. Mag, rogoricaa evanis damokidebuleba prezervativTan aseve TviT obieqtis xelmisawvdomobas da a.S. faqtorTa mocemuli jgufebi da maTi kavSirebi ganwyobis ZiriTad obieqtTan warmoadgens ganwyobis kognitur components. Afeqturi komponenti Sedgeba dadebiTi da uaryofiTi emociebisagan, romelic ganwyobis obieqtTanaa dakavSirebuli.

ganwyobis amgvar samkomponentian gansazRvrebas TiTqmis yvela socialuri fsiqilogi emxroba. damatebiTi faqtebi romlebic aucileblad unda gvaxsovdes, ganwyobebTan dakavSirebiT, exeba kognitur sirTuleebs. Cven gvaqvs mravali kompleqsuri azri da rwmena, romlebic exeba sxvadasxva ganwyobis obieqtebs SesaZloa rom yvela matgani ar iyos swori, siic SeiZleba rom isini erTmaneTs ewinaaRmdegebodes.

miuxedavad imisa rom ganwyobaTa Secnoba da gageba rTulia ganwyobebis Sefaseba sakmaod advilia. Rogorc zemoT iyo naxsenebi adamianTa Sesaxeb Cvens STabeWdilebas tendencia aqvs gaxdes mdgradi (SefasebiTad) imaves Tqma SeiZleba ganwyobebzec.

rodesac kognituri sirTule Tan erTvis ubralo Sefasebas, garkveul mniSvnelobas iZens is faqti rom saerTo Sefaseba saganwyobo obieqtisa xSirad sTuli Sesacvlelia masin roca individs sakmaod advilad Seuxlia ganwyobis struqturasi Semavali mrwamsis Secvla.

bolo mniSvnelovani aspeqti ganwyobebisa – esaa, maTi kavSiri gadawyvetilebis miRebasa da qcevasTad. Ganwyobebi gvaZlevs saSualebas rom swrafad amoviRoT mexierebidan saganwyobo obieqtTan dajavSirebuli informacia. Ganwyobebi saSualebas gvaZlevs srafad miviRoT gadawyvetileba imitom rom siini warmoadgenen informacias arCevanis gasajeTeblad. Ganwyobis kavSiri qcevasTad zog SemTxvevaSi ufro sustia vidre sxva SemTxvevebSi. Zogjer qceva kontroldeba ganwyobiT zogjer ki ara. mag, evani SeiZleba saerTo jamSi momxre iyos prezervativis gamoyenebisa magram Tu igi afTiaqSi Seva sadac 11 wlis gogona-skaitebis mTeli jgufia Sesuli man SedaZloa ar iyidos prezervativi Tavisi atitudis miuxedavad.

qcevasac SeuZlia ganwyobebis Secvla mag, Tue vans aqvs abivalenturi damokidebuleba prezervatibis gamoyenebis mimarT, igi gamoiyenebs amas im partniorTan mxolod vinc amas mosTxovs.

ganwyobis Teoriebi.

midgoma, tomelsac safuZvlad udevs swavleba ganixilavs ganwyobebs, rogorc Cvevebs. Am midgomis mixedviT, Cveva anu ganwyoba aris yovelive is risi daswavlac SeiZleba.

principebi, romlebic safiZvlad udevs ganwyobebis formirebas kognituru SeTanxmebulobis TvalsazrisiT, es midgoma amtkicebs rom Cven miviswrafiT rom Cveni qceva da gan wyoba SeuisabamoobaSi modiodes. gansakuTrebuli yuredReba eqceva swore dim ganwyobebis gaTavisebas, romlebic Sedian Cvens saerTo kognitur struqturaSi. “mosalodneli mogebis(sargeblis)” midgomis TvalsazrisiT, Cven vRebulobT (viqmniT) im ganwyobebs romlebiC zrdis Cvens mogebas. Nebismieri kiTxvas yovel mxares aqvs Tavisi fasi. Fasi mogebaa: “ mosalodneli mogenis” midgoma amtkicebs rom individi im mxares miigebs, romelic ufro did sufTa mogebas iZleva.

da bolos, “ kognituri pasuxebis Teoria” ganixilavs pirobebs, romlebic gansazRvravs Cvens winaaRmdegobas damarwmunebel kominikaciasTan an mis miRebas. es mdgomareobebi sulac ar ewinaaRmdegeba erTmaneTs da ar aris erTmaneTTanSeuTavsebeli. piriqiT isini warmoadgens sxvadasxva Teoriul minarTulebebs da xazs usvamen sxvadasxva faqtorebs, romlebic saSualebas gvaZlevs avxsnaT ganswyobebi da maTio Secvla.

daswavlis Teoria

daswavlis Teoriis damuSaveba daiwyo ielis universitetis karl holvandis da misi kolegebis mier 1950 ian wlebSi. maTi naSromebidan gamomdinare mniSvnelovani debulebebia is rom ganwyobebs Cven viZenT imave gziT, riTac sxva Cvevebs viZenT adamianebi Rebuloben informacias da Rebuloben faqtebs, maTi ganwyobis obieqtebTan dakavSirebiT. Mag, bavSvi swavlobs, rom es cxoveli- ZaRlia rom ZaRlebis umetesoba Sinauri cxovelia. bolosdabolos bavSvi daiswavlis ZaRlebis siyvaruls. Rogorc vxedavT bavSvs ZaRlis mimarT aqvs rogorc SeZenili codna aseve grZnoba (siyvaruli) metic, igi Seimecnebs amas imave procesebisa da meqanizmebis Sedegad, romlebic akontrolebs daswavlis sxva daseexsac, es niSnavs imas riom ganswyobebis Xamoyalibebis Seswavlisas SegviZlia mivmarToT daswavlis ZiriTad procesebs. Cven gardavqmniT informacias asociaciis wyalobiT mag, Tu istoriis maswavlebeli gvaCvenebs suraTs romlebzedac samxedro piria gamosaxuli romeliCc paraSutiT xteba , ambobs sityvas “nacisti” zizgnarevi xmiT. Tven CamogiyalibdebaT asociacia negatiour grZnoibasa da sityva “nacists” Soris.

daswavla Seizleba gamomdinareobdes ganmtkicebidan da dasjidan. mag, Tu Tqven airCieT fsiqologiis kursi miiReT gaocdaze umaRlesi qula da aman kmayofilebis grZnoba moganiWaT . didi albaTobaa rom es moaxdens gavlenas Semdgom Tqvens arCevanze rom SemdgomSi Tqven met raosdenobas airCevT fsiqologiis kursebisa. Tu tqven airCieT kursi romelSic dabali efaseba miiReT SemdgomSi gaeqceviT amisTana kursebis arCevas.

ganwyobebis daswavla SesaZlebelia mibaZviTac. Adamianebi baZaven sxvebs gansakuTrebiT, gansakuTrebiT Tue s sxvebi mniSvnelovani adamianebi arian, rtomlebic flovben Zalasa da avtoritets. bavSvebi akeTeben TavianTi mSovblebis ganwyobeis imitacias. axalgazrdobaSi (mozardobaSi) isini midrekilni arian sakuTari Tanatolebis ganwyobebis imitirebisaken. Daswavlis principebiT ganwyobis Camoyalibebisadmi midgoma sakmaod martivia. Adamianebi ganixilebian rogorc Tavidanve pasiuri arsebebi, isini eqvemdebarebian stimulebis zemoqmedebas. Siini swavloben asociaciis ganmtkicebis an mibaZvis Sedegad. Da es procesi gansazRvravs adamianis ganwyobas. Saboloo ganwyoba moicavs yvela asociacias, Rirebulebebs da informaciiis sxva nawilebs, romelic daagrova individma.

daswavlis Teoriis Sedegad gabnwyobilebis Secvlisas gamoiyifa ori ZiriTadi meTodi, romelTa daxmarebiTad SesaZlebelia ganwyobebis SeZenaan Secvla: SetyobinebiT daswavla sa afeqtis gadatana.

SetyobinebiT daswavla _ gulisxmobs ganwyobis Secvlas darwmunebuli informacis safuZvelzees xdeba im SemTxvevaSi, rodesac adamianma icis, romeli poziciaa daculi sxva adamianebis (damarwmunebeli komunikatoris mier)

afeqturi urTierTobis gadatana _ adaianebs xSirad gadaaqvT garkveuli grZnoba (pozitiuri an negatiuri) erTi obieqtidan meoreze. Mag, rodesac Tqven uyurebT avtomobilis reklamas, sadac aramarto imazea saubari Tu ramdenad mZlavri da konfortulia es manqana aramed reklamas fonad gasdevs momxiblavi qalebis an lamazi bavSvebis gamosaxulebebi. Tqven es yovelive gadagaqvT avtomobilebzec da gimZafrdebat mowoneba am avtomobilis mimarT _ ( Ruzis efeqti)

kognituri SeTanxmebuloba

kognuturi SeTanxmebulobis Teoriis mixedviT, adamianebi miiswrafvian rom maTi qceva iyos Tanmimdevruli da logikuri. Es Teora amtkicebs rom adamianebi cdiloben Seusabamo rwmenebi da Rirebulebebi romlebic maT aqvT gaxadon erTmaneTTan Sesabamisi. Tu rwmenebi SesabamisobaSia erTTmaneTan da adamiani ejaxeba axal faqtebs romelTac SeuZliaT iseve Seusabamobamde migiyvanon. adamiani cdilobs es Seusabamoba minimumamde daiyvanos. Yyvelaze adreuli Teoria kognituri SeTanxmebulobisa esaa wonasworonis Teoria _ romelic ganixilavs grZnobebs rogorc Teoriuli adamianis Semadgenel martiv kognitur sistemas. Wonasworobis Teoria Cveulebriv manipulirebs iseTi cvladebiT erTi adamiani meore adamiani da ganwyobis obieqti. Arsebobs 3 ZiriTadi Sefaseba:

pirveladi Sefaseba romelsac erTi adamiani aZlevs meore adamians.
pirveladi Sefaseba, romelsac adamiani aZlevs saganwyobo obieqts
Sefaseba, romelsac aZlevs sxva adamiani Cveni ganwyobis obieqts.

kognituri disonansis Teoria

kognituri SeTanxmebulobis TeopriaTagan yvelaze mniSvnelovania kognituri disonansis Teoria romelic SemogvTavaze leon festingerma (1957) kognituri disonansis Teoria exeba urTierTwinaaRmdegobebs adamianTa ganwyobebsa da maT qcevebs Soris.

disonansi ganisazRvreba, rogorc aversiuli motivaciuri mdgomareoba romelic Cndeba Cvens mier ganxorcielebuli raime qceviTi aqtis Seusabamobis Sedegad Cvens ganwyobasTan

kognituri disonansi ufro maSin Cmdeba rodesac erTmaneTTan Seusabamo ganwyobasa da qcevas adamianisTvis didi mniSvneloba aqvs. Disonansi qmnis fsiqologiur daZabulobas da adamianebs uCndebaT moTxovnileba am daZabulobis Semcirebisa an gverZe “gariyvisa” arsebobs disonansis Semcirebis 3 xerxi

Cveni qcevis anulireba
3. (ar weriaooo araoooooo J)

disonansi romelic mosdevs gadawyvetilebebis miRebas erTerT im ZiriTad moqmedebaTadgan ris Sedegadac kognituri disonansi Cndeba, aris gadawyvetilebis miReba. Rodesac Cven gviwevs ori an meTi alternartividan arCevnis gakeTeba, sabolooo arCevani Zalian xSirad SeusabamobaSia zogierT Cvens rwmenasTad. Mas Semdeg rac gadawyvetileba ukve miRebulia yvela Cvens mier uaryofili faqtori (alternative) da is aspetebi romelze dayrdnobiTac miviReT gadawyvetileba ukve Seusabamo xdeba. Disonansi SeiZleba SevamciroT arCeuli alternativisaTvis maRali Sefasebis mixcemiT da Cvens mier uaryofil alternativebisTvis ki _ dabali Sefasebis micemiT. Rodesac gadawyvetilebas miviRebT Cven midrekilni vart mivemxroT Cvens mier arCeul variants da vuaryoT sxva alternativebi.

es tendencia ilustrirebuli iyo sxvadasxva eqsperimentebiT. erT maTganSi, kolejis student gogonebs aCvenebdnen 8 sxvadasxva sagans , rogorcaa tosteri taimeri radiomimgebi da a.S. sTxovdnen amoerCiaT maTgan erTerTi. Bolos rCeboda ori sagani radganac TiToeul maTgans unda aerCia an erTi an meore. aRmocnda rom am sagnebidan erT-erTis arCevis Semdeg isini ufro momatebul Sefasebas aZlevdnen TavianT arCeul sagans vidre manmade. Im sagans ki romelzedac uari Tqves aZlevdnen negatiur Sefasebas disbalansi gadawyvetilebis miRebis Semdeg agreTve SeiZleba gaxdes rodesac Cven vaiZulebT Tavs rom avirCioT moqmedebis erTi mimarTuleba.

ganwyobis sawinaaRmdego qceva

kognituri disonansios Teoria aseve SeiZleba gamoviyenoT (…) moqmedebebTan, romlebsac agreTve uwodeben ganwyobis sawinaaRmdego qcevebs. Rodesac konkretuli rwmenis adamiani asrulebs raime moqmedebas romelic ar Seesabameba am rwmenas, Cndeba disonansi. Imis gaTvaliswinebiT rom am moqmedebaze uaris Tqma Znelia Cveulebriv disonansi mcirdeba ganwyobis Secvlis xarjze. Mag, zogi adamiani, abarebs iuridiul saswavlebelSi, imis gamo rom sjeraT SeuZliaT daexmaron da Cagrul adamianebs da gauumjobeson samyaro. Tumca, iuristad gaxdomis Semdeg, umravlesoba maTgans uwevs mosawyeni da uintereso saqmis keTeba, romelTac meti saerTo aqvT saqmiani kontaqtebis damyarebasTan da gadasaxadebisgan ganTavisuflebastan, vidre Raribi adamianebis daxmarebasTan. Bevri aseTi idealisturad ganwyobuli adamianTagani pouylobs imis amarTklebas rasac akeTebs da siamovnebasac ki Rebulobs am procesisagan. Isini iReben rwmenas, rom maT araferi gansakuTrebulis gakeTeba ar SeuZliaT adamianisTvis da metic, rom adamianebi arc ki imsaxureben imas rom isini maT daexmaron, rasia aseTi cvlilebebis mizezi? Disonansis Teoria amtkicebs rom amgvari adamianebi iwyeben TavianT ganwyobasTan Seusabamo saqmis keTebas, rodesac pirvelad midian samsaxurSi imitom rom es samuSaos aucilebeli pirobaa.

fulis gamosamuSaveblad maT uwevT mraali saaTis ganmavlobaSi mosawyeni da mosabezrebeli saqmis keTeba. Swored es qmnis disonans. maTi qceva ar Seesabameba maT ganwyobebs drosTan erTad es adamianebi axdenen TavianTi ganwyobebis adaptirebas, situaciasTan, cvlian ganwyobebs raTa isini ufro TanxmobaSi iyos qcevasTan.

Eeka soci 5

wyobilebis Sesaxeb azri, romelic asaxulia disonansis TeoriaSi, mdgomareobs imasi, rom es aris zlieri, mdgradi(myari) gzavnilebi. roca adamianebi garTulni arian kontrdayenebuli qcevebiT, isini ganicdian usiamovno daZabulobas, romelic seiZleba iyos Sesustebuli mxolod amaTze uaris TqmiT ,,maTTvis Zvirfasi” wyobilebaze(danadgarebze). Semis TviTarqmis Teoria amtkicebs, rom Cveni danadgarebis danadgarebis gamoxatuleba warmoadgens, piriqiT sakmaod SemTxveviT verbalur formulirebas. Cven Tvalyurs vadevnebT qcevis ganxorcielebis pirobas, Semdeg ki avRwerT Cvens danadgarebs.

sxva aspeqti mocemuli polemikis exeba imas, danamdvilebiT ki mivyavarT disonansis aRgznebul mdgomareobamde, maSin roca kognituri disonansis Teoria amtkicebs, rom es marTla asea, Semis analizs inarCunebs moazrebas, ris Tanaxmadac qceva romelic ewinaaRmdegeba danadgarebs ar iwvevs gansakutrebul uxerxulobas an aRgznebas. sabednierod, es kiTxva eqvemdebareba Semowmebas. gaixseneT me_4 TavSi arsebuli emociis gansazRvris ganxilva, sadac naTqvamia imis Sesaxeb rom subieqturi mdgomareoba aRgzneba xandaxan SeiZleba iyos daweuli Tu adamians avuxsniT maTi qmedebis sxva azrs. Tu disonansi warmoadgens aRgznebis mdgomareobas, is aseve eqvemdebareba atribuciis gadatanas. ufro zustad, ar moxdeba aranairi cvlileba danadgaris, Tu aRgznebadoba dafuZvnebulia disonansze, SeiZleba iyos gadatanili raime sxva mizezit. imisaTvis raTa Semowmdes es zapam kuperma misces monawileebsTiTo tableti; erT SemTxvevaSi maT uTxres monawileebs, rom tabletebi gamoiwvevdnen daZabulobis grZnobas, sxva SemTxvevaSi es tableti maT moadunebda. Semdeg monawileebs sTxoves daeweraT konstruqciuli esse viwro an farTo arCevis pirobiT. im monawileebs visac uTxres, rom tabletebis da gamo Tavs igrZnobdnen dazabulad, disonansis efeqti ar SeniSna, ufro sworad farTo arCevam gamoiwvia wyobebis cvla arc ise did xarisxsi, vidre SemosazRvrulma arCevam. savaraudod monawileebs SeeZloT gadaetanaT aRgznebadoba tabletebis moqmedebaze da amitomac ar aRmocenda disonansi, Tumca roca monawileebs uTxres, rom tablets mivyavarT modunebamde, maRali xarisxiT arCevis pirobam migviyvana ufro Zlier cvlilebamdedanadgari esse_sTan damokidebulebaSi, vidre dabali xarisxis arCevisas, rac Seesabameboda disonansis Cveulebriv efeqts. Rogorc cans monawileebma ver SeZles aRgznebis gadatana tabletebis miRebaze, radganac maT uTxres rom es iyo momadunebeli tableti.mocemulma kvlevam gvaCvena damatebiTi mtkicebuleba imisa, rom disonansis gavlena namdviladaa damokidebuli agresiuli aRgznebis warmoSobas raime damatebiTi stimulis moqmedebiT.

dResdReisobiT fsiqologTa umravlesoba Tvlis, rom rogorc disonansis ise TviTaRqmis Teoria sworia. kiTxva mdgomareobs imaSi, roca didi Sansia moqmedebis, maSin sxvebis? 10 wliani gamikvlevebi gviCveneben , rom adamians gaaCnia arcise didi gamocdileba sakuTari danadgarebis gaazrebis an roca danadgarebi exeba ganusazRvreli, martivad, meorexarisxovan an axal kiTxvebs, is aformirebs (ayalibebs) gansjas sakuTari danadgarebis Sesaxeb sakuTari qcevebidan gamomdinare. roca saqme exeba sakamaTo, rTul da principul kiTxvebs, ufro savaraudoa disonansis Teoriis moqmedeba.

SeTanxmebulobis sxva principebi

kognicia da grZnoba. adamianebi ara marto cdiloben SeaTanxmon tavianTi rwmenebi da qceva, isini aseve cdiloben miaRwion SeTanxmebulobas rwmenebisa da grZnobebis. am mxriv, Cveni rwmenebi garkveuli xarisxiT ganisazRvrebian Cveni efeqturi daSvebebiT da piriqiT. davuSvaT, rom vinme amomrCevelma icis gubernatoris Sesaxeb arc Tu ise bevri, is masSi iwvevs Zlier uaryofiT grZnobas, radganac misTvis usiamovnoa misi xma . SeTanxmebulobis Teoria uSvebs , rom am SemTxvevaSi amomrCeveli gaiTavisebs daSvebas., mocemuli uaryofiTi Sefasebis mxardasaWerad (SesanarCuneblad). SesaZloa is daijerebs, rom gubernatori arakompetenturia, atarebs araswor politikas , misi megobrebi ki _ aragulwrfeli adamianebi arian. Sxva sityvebiT, adamianebi midrekilni arian gadarTon TavianTi rwmenebi da faqtebis miRebaSi ise , rom isini Seesabamebodnen maT Sefasebas, maSinac ki , roca maT ar aqvT aranairi sando informacia am strategiis gasamarTeblad.

SeTanxmebulobaP: kulturis gavlena. iaponiaSi, sadac yuradReba fokusirdeba individualur nisnebze naklebad, vidre urTierTdamokidebulebaze da socialur situaciisadmi damokidebulebaze, SeTanxmebulobisa da misi gamovlenis saWiroeba SeiZleba iyos sakmaod dabali. TavianT socialur urTierTqmedebaSi iaponelebs SeuZliat gamoxaton saerTod sxvadasxva niSnebi imisda mixedviT, Tu ra situaciaSi imyofebian, radganac maT jeraT , rom adamianebi, visTanac isini urtierToben miiReben zustad am konkretul niSnebs.sxva mxriv, SeerTebul StatebSi adamianebi ufro gamoavlenen myar nisnebs situaciisda miuxedavad.

sxva urTierTdamokidebuli kulturebis SZeTanxmebuloba aseve SeiZleba warmoadgendes ufro dabal Rirebulebas, vidre amaT aqvT dasavleT sazogadoebebSi.

mokled, saerTo jamSi azri imis Sesaxeb rom SeTanxmebuloba warmoadgens danadgarebis mniSvnelovan aspeqts, iwyebs sakuTari poziciis dakargvas. SeTanxmebulobas SeuZlia qondes didi Rirebuleba, vidre fundamentur kognitur principebs; savaraudod, misi mniSvneloba danadgarebis fenomenebisaTvis unda Seicvalos proporciulad Rirebulebebisa, rac gansazRvrulia SeTanxmebulobisaTvis. kidev erTi magaliTi, RirebulebaTa ilustrirebuli mniSvnelobisa da danadgarebis, rac warmodgenilia rubrikaSi ,,kulturuli faqti”

mosalodneli sargeblis Teoria

adamianebi xSirad reagireben damarwmunebel komunikaciaze, danaxarjebisa da sargeblidan gamomdinare, rac kavSirSia gansazRvruli dayenebuli principiT. am TeoriebTan SetanxmebiT, danadgarebis formireba da misi cvla warmoadgens Serevis (arevis) process Tanxmobisa da sawinaaRmdegos sxvadasxva SesaZlo danadgaris, rac arsebiTia mocemuli SemTxvevisTvis. Es midgoma yvelaze kargadaa warmodgenili mosalodneli sargeblis TeoriaSi.

mosalodneli sargeblis Teoria gvTavazobs, imas rom adamianebi irCeven pozicias rac dafuZvnebulia yuradgebian Sefasebaze, rac kavSirSia ,, Tanaxma” da ,,winaaRmdegTan”. Adamianebi yuradRebas aqceven aramarto safasurs aseve SesaZlo Sedegebs. adamianebi midrekilni arian airCion pozicia, romelic SesaZlebelia daexmareba kargi Sedegis miRwevaSi, da uaryofen, ganagdeben imas, sadac metad SesaZlebelia cudi Sedegi. Formaluri teqnologiebis gamoyenebiT SeiZleba iTqvas Semdegi: Teoria varaudobs, rom danadgarebis arCevisas adamianebi cdiloben miaRwion subieqturi sargeblis maqsimums sxvadasxva mosalodneli Sedegebidan romlebic warmoadgenen produqtebs. 1)gansazRvruli Sedegis safasuri. 2) daSvebebi imsa, rom mocemuli pozicia migviyvans amgvar Sedegamde.

davuSvaT Cven vcdilobT gadawyvitoT waxvideT Tu ara dRes wveulebaze megobarTan. Mosalodneli sargeblis analizi mocemulia sur. p.2. Tqven ecdebiT gaiazroT yvela SesaZlo variantebi wveulebis (cekva, pivis daleva, xvalindeli sesiisTvis ar momzadeba, vinmes gacnoba ), am Sedegis safasuri (miiRo siamovneba cekviT, dalio piva, gaicno vinme, magram dadge paxmeliaze, miiRo cudi niSnebi semestrSi0, imis Semdeg rac gaaanalizebT rogorc SesaZleblobas, ise safasurs, Tqven mogiwevT wignebs CaujdeT. mokled, mosalodneli sargeblis Teoria gadaxedavs gamarjvebul motivTa balanss da ubizgebs adamians im mimarTulebiT sadac meti sargebelia. es midgoma ganixilavs adamians rogorc individs, aqtiur da gadawyvetilebis racionalurad mimRebs.

kognituri reaqciis Teoria

kognituri reaqciis Teoria cdilobs gaigos procesebi, rac kavSirSia danadgarebTan da maT cvlilebebTan, fiqrebis analizis safuZvelze da gancdebis rac uCndebaT adamianebs damarwmunebeli komunikaciis sapasuxod. Teoria Tvlis rom, adamianTa reaqciebi sxvadasxva aspeqtSi gansazRvruli poziciiT warmoadgenen pozitiur an negatiur fiqrebs. (an kognituri reaqciebi). es fiqrebi Tavis mxriv gansazRvraven, imas dauWers Tu ara adamiani mxars am pozicias.

davuSvaT Tqven uyurebT televizorSi senatoris gamosvlas sityviT, samedicino saxelmcifo TavSesafris Semcirebis dasacavad, da Tqven Tavs kiTxeT: adamianebs ra eSvelebaT romlebic iReben mcire pensias, an imaT vinc ver ezxmareba sakuTar Tavs, magaliTad Raribebi? vinmem xom unda dauWiros mxari an Seinaxos es xalxi, saxelmwifo programebi _es aris erTaderTi saSvaleba maTTvis daxmarebis gawevis. es negatiur kognituri reaqciebi niSnavs imas, rom naklebad Tu daeTanxmebiT senatoris pozicias. Magram Tu Tqven eubnebiT sakuTar Tavs ,, es marTalia. es programebi ki, rogorc Cans ixdian daugegmav samedicino danaxarjebs adamianTaTvis, Tqven meti SesaZleblobaa rom mxars dauWerT senatoris pozicias. midgomas ZiriTadi daSveba, dakavSirebulia kognitur reaqciebTan da mdgomareobs imaSi rom adamianebi warmoadgenen metad aqtiur gadamamuSaveblebs informaciis generirebas ukeTeben kognitur reaqciebs informaciaze, da ara informaciis pasiuri recipientebiT, romelTac isini drodadro Rebuloben.

kognituri reaqciis Teoria Tvlis, rom danadgarebis cvla damokidebulia imaze, Tu ra doniT da ra saxiT iwvevs Setyobinebas kontrargumentireba. Tu Setyobineba astimulirebs Zlier da efeqtur kontrargumentirebas, is gamoiwvevs cvlilebis winaaRmdegobas . Tu cven ver vipoviT raime damajerebel kontrarguments an raimes gadaaqvs Cveni yuradReba mati Ziebisgan Setyobinebis miRebis momentSi, Cven gacilebiT didi Sansia rom miviRebT komunikacias.

petim da kaCiotim aRmoaCines ZiriTadi periferiuli gzebi da darwmunebis. ZiriTadi gzebisTvis darwmunebis damaxasiaTebelia informaciis detaluri damuSaveba, Seswavla da Sefasebaa.zedapirze myofT periferiul signalebs adamianebi aqceven yuradRebas, maSin roca isini midian periferiuli gziT darwmunebisTvis. Amgvaradve Seli Caikenma gamoyo informaciis sistematiuri damuSaveba, rac Tavis mxriv TavSi moicavs dawvrilebiT ganxilvas da argumentebis gadaxedvas.

evristikuli damuSavebisagan, rac Tavis TavSi moicavs gadawyvetilebis miRebis martiv wesebs, magaliTad idia imis Sesaxeb, rom gacilebiT grZeli argumenti _gacilebiT Zlieria.

informaciis sxvadasxva damuSaveba ZiriTadisa da periferiulis gaxda mtavari faqtori danadgarebis cvlilebis Seswavlis. Mmas gaaCnia gansakuTrebuli mniSvneloba, radgansc aracalsaxad exeba kiTxvas imis Sesaxeb Tu ramdenad racionalurad vreagirebT Cven darwmunebis mcdelobaze. reagirebs ki adamiani xarisxzeda safasurze rac gaaCnia produqts an mxolod imaze rac mocemulia reklamaSi? riagirebs ki amomrCeveli rialur saqmeebze da kandidatta xarisxze an mxolod zedapirze myof modelebze, rasac mas aCvenebs televizia? pasuxi mdgomareobs iamasi, rom sxvadasxva viTarebaSi Cven vaketebT amasac da imasac. Ees mdgomareoba asaxulia suraTi 5.3 da iqneba ganxiluli da axsnili am Tavis sxva nawilebSi, rac miZRvnilia damarwmuneblebis procesisTvis.

darwmuneba

miuxedavad imisa rom Cveni wyobebi gansazrvruli kiTxvis Sesaxeb, upirobod mniSvnelovania, maT gaaCniaT ufro didi mniSvneloba darwmunebisas. Cven sazogadoebasi darwmunebuloba gavrcelebulia yvelgan.reklamis Semqmneli cdilobs dagvarwmunos imaSi, rom maT mier reklamirebuli produqti (pirobiTad) ukeTesia vidre sxvaTa mier reklamirebuli. politikosebi cdiloben dagarwmunon imaSi, rom isini imsaxureben xmis micemas. moqalaqeTa jgufebi cdiloben gavlena moaxdinon Cvens rwmenebze garemoebis Sesaxeb, fexmzimobis Sewyvetaze, samoqalaqo uflebebze da sxva aqtualuri TemebiT. rodis rCebian adamianebi TavianT azrze da rodis reagireben amdagvar komunikaciaze da cvlian TavianT rwmenebs? suraTi 5.3 mocemulia modeli darwmunebis modelis.

komunikatori

pirveli rasac vamCvnevT komunikaciis situaciaSi, es aris komunoikatori, an informaciis wyaro momwodebeli. zogierTi komunikatori avtoritetulia, magaliTad skolis maswavlebeli an swavluli. zogi SeiZleba iyos sasacilo rogorc adamiani romelsac acvia spilos kostumi, romlebic reklamebidan gvarwmuneben viyidoT Txilis gansazRvruli saxeoba. erTi metad martivi da saimedo kvlevis Sedegebi aseTia: ramdenadac keTilganwyobiT afaseben adamianebi komunikators, metadaa SesaZlebeli rom dadebiTad Seafaseben komunikacias da modificirebas gaukeTeben TavianTi rwmenebis komunikaciis mimarTulebiT. komunikaToris gansaRvruli xarisxi axdens gavlenas imaze mZime keTilganwyobiT Seafasebs Tu ara adamiani komunikators.

ndoba

adamianebi komunikatorisgan iReben darwmunebas im SemTxvevaSi Tu maT aqvT ndoba mis mimarT, ndobis Sesamowmebeli gaxda testi, romelic SeimuSaves xovlandom da vaisom. monawileebi usmendnen Setyobinebebs sxvadasxva SemcvelobiT, magaliTad antihistaminuri preparatebis gayidvaze receptis gareSe. TiToeuli komunikacia gamodioda momwodeblisgan, romelmac daimsaxura an maRali an dabali ndobis xarisxi. naTqvami iyo, rom Setyobineba antihistaminuri preparatebis Sesaxeb aRebuli iyo an ,,samedicino Jurnalidan axali inglisis”an yovelTviuri mravaltirajiani ilustrirebuli Jurnalidan. Sedegebma aCvenes rom komunikaciebi, rac miewerebodat wyaroebs, iwvevdnen maRal ndobas, da cvlidnen arsebul rwmenebs, wyobebs, vidre is rommelic iwvevda ndobis dabal xarisxs. momwodeblisadmi maRali ndoba iyo erTmniSvnelovnad demonstrirebuli da ukve aRar warmoadgens sakamaTos.

kompetenturoba

kompetenturi momwodeblebi Cveulebriv ufro damajereblebi arian, vidre arakompetenturebi. tipiur kvlevaSi am kiTxvasTan miZRvnilSi monawileebs uTxres, rom kvleva miZRvnilia esTetikis kiTxvisTvis, maT ukve Txoves SeefasebinaT 9 strofi Tanamedrove poeziidan. Semdeg isini gaecvnen Sefasebebs rac ar iyo maTi strofebis mimarT, aramed viRac sxvebisadmi. komunikatori amtkicebda, rom leqsi ukeTesia vidre moeCvenaT monawileebs. gadamwyveti cvladi iyo komunikaciis momwodebeli: zogierTi monawilisTvis is iyo warmodgenili rogorc t.s. eloti, im dros roca sxvebisTvis es iyo warmodgenili, rogorc misisipis saxelmwifo pedagogiuri kolejis studenti. Setyobinebis wakiTxvisas monawileebi afasebdnen leqsebs xelmeored,. komunikatorze reaqcia romelic iwvevda maRal ndobas, t.s. eliotis mimarT iwvevda did cvlilebas,

saimedooba

warmovidginoT situacia, roca ubnis prokurori da damnasave laparakoben imis Sesaxeb, unda gaZlierdes Tu ara uflebaTdamcavstruqturebSi. Cveulebriv prokurori warmoadgens metad informirebul da meti prestiJis mqones. Vidre damnaSave da amitomac metad damajerebelia.holster, aronsoni, abraxamsom da potmanom_is mier Catarebul kvlevaSi zustad asec moxda _sanam oratori icavda nakleb Zalauflebas uflebadamcavi organoebis sasargeblod, am SemTxvevaSi damnaSave xdeba Zalian damajerebeli da ZalaSi edareba kidec prokuroris damajereblobas. safuZvelze imisa rasac vwyvetT, rom komunikatori sandoa?roca damnaSave gamodis uflebadamcav organoTa gaZlierebis sawinaaRmdegod , Cven vTvliT, rom is akeTebs aseT gancxadebas imito, rom is damnaSavea. danmaSavea da morCa. Dda rom sakuTari sargeblis da gamo iqceva ase. Magram Tu is piriqiT mis dasacavad gamodis_ Cven metad varT midrekilni vendoT mas. bolosdabolos is gamodis Tavisi interesebis sawinaaRmdegod.

kidev erTi faqtori rac aZlierebs saimedoobis STabeJdilebas_ e saris momwodeblis mravaljeradoba. roca ramodenime adamiani laparakobs erTsadaimaves, isini metad damajerebelni arian vidre erTi adamiani, romelsac igive argumenti moyavs, SesaZloa imitom rom ramodenime adamiani miiReba metad sandod.

simpaTia

Cven vcdilobT SevaTavsoT Cveni rwmenebi Cvens grZnobebTan, aqedan gamodis rom Cven SevcvliT Cvens rwmenebs imisTvis, raTa isini eTanxmebodnen sxva adamianTa rwmenebs, romelnic Cven mogvwons. eseigi 1979 wels Caikenma daamtkica rom studentebi romlebic iyvnen aRiarebuli fizikurad mimzidvelebad, iyvnen ukve damajerebelni komunikatorebi. Cven ukve midrekilni varT movxvdeT sxva adamianTa gavlenis qveS, romelnic gvgvanan vidre imaTi vinc gansxvavdeba Cvengan.

referentuli jgufebi

Cven aseve vxvdebiT gavlenis qveS roca raime pozicia miiReba adamianTa jgufis mier, romelnic mogvwons an romelTanac vaxdenT sakuTari Tavis identificirebas, rogor jgufebs eZaxian referentul jgufebs? daianma Seatyobina zogierT monawiles, rom 82 procenti studentebisa maTi universitetisa mxars uWeren gancxadebas, rom a,S,S, unda imoqmedos raTa uzrunvelyos saomari wonasworoba dasavleT germaniaSi. sxvebs uTxres, rom 82 procenti winaaRmdegia am gancxadebis. Yvela monawile gaecno erTsadaimave argumentebs. eqsperimentis meoTxedis Catarebisas mkvlevarma gaarkvia, rom studentebi ixrebodnen im mxares rasac mxars uWerdnen maTi Tanatolebi. miuxedavad imisa ra pozicia daikaves boloebma.

2 mizezi sazRvravs maRalefeqtianobas referentuli jgufis wyobebis SecvlaSi: simpatia da msgavseba. Tu adamianebi aRfrTovanebulni arian raime jgufiT, maT undaT rom iyvnen maTi msgavsi. roca jgufis sxva wevrebi gamoTqvaven gansazRvrul azrs, yoveli misi monawile mxars uWers da Sesabamisad adamianebi midrekilni arian Secvalon TavianTi azri, raTa SeaTanxmos Tavisi referentuli jgufis wevrTa azrTan.

momwodeblis diskreditacia

komunikatoris xarisxi SeiZleba iyos gaZlierebuli Setyobinebis damajereblobiT da gamoiyeneba diskreditaciuli komunikaciisTvis. Roca Cven vejaxebiT komunikacias rac ar eTanxmeba Cven rwmenebs Cven SegviZlia SevamciroT Seutanxmebloba, gadawyvetilebis miRebiT imaze, rom komunikaciis momwodebeli arasandoa da negatiuria raime sxva aspeqtSi amas qvia momwodeblis diskreditacia.

komunikatori da profesiuli saSualebebi

rogorc vxedavT komunikatoris xarisxi magaliTad saimedooba kompetenturoba an simpatiuroba warmoadgens mniSvnelovan determinantebs imisas miviRebT Tu ara Cven damarwmunebel komunikacias. adamianebi, romelTac komunikatori ar moconT an ar iwvevs maTSi ndobas, xSirad ganageben Setyobinebas momwodebelze Tavdasxmis daxmarebiT. magdam xandaxan miuxedavad imisa ra argumentebi iyo wamoweuli komunikatoris daskvna miiReba mxolod imitom rom informacia modis eqspertisgan an sxva momwodeblisgan romelic fasdeba dadebiTad.

komunikacia

Setyobinebis Semcveloba moqmedebs imaze iReben mas adamianebi Tu ara .komtrmowyobili komunikaciaa , rac exeba wyobebs , da aqvs adamianebisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba , Tumca naklebad Tu iqneba damarwmunebeli , radganac adamianebma ukve ician , rim is Tu ras warmoadgenen isini . magram yvelaferi is rasac moicavs es komunikacia axdenen gavlenas imaze Tu ra xarisxiT iqneba is damarwmunebeli adamianebisTvis.

gansxvaveba. ZiriTad faqtors rac komunikaciis damarwmunebulobis xarisxze moqmedebs warmoadgens is Tu ramdenad gansxvavdeba es komunikacia Cveni skuTari poziciisgan. saerTo jamSi ramdenadic Zlieria gansxvaveba miT maRalia potenciuri zewola cvlaze(Secvlaze).mag. Tu siu darwmunebulia rom mas sWirdeba 8 saaTi Zili , magram cnobili eqimi iZaxis rom aucilebeli mxolod 6 saaTi mas Seepareba sakuTar rwmenaSi eWvi . Tu komunikatori amtkicebs , rom danamdvilebiT aucilebelia mxolod 4 saaTi ZilisTvis eWvi Cndeba ufro meti. mtkicebuleba mniSvnelovnad gansxvavdeba Cveni sakuTarisgan, gvaiZuleben eWvi Segveparos imaSi imsaxurebs Tu ara momwodebeli ndobas, vidre SeecvaloT Cveni rwmenebi. Tu eqimi ityoda rm 2 saaTi sakmarisia ZilisTvis , ufro naklebad moaxdens es Cvenze gavlenas. rac ufro metad gansxvavdeba damarwmunebeli Cveni sakuTari poziciisgan , miT metad veWvdebiT imaSi imsaxurebs Tu ara komunikatori ndobas., da SesaZloa mxolod cotaTi Secvalos Cveni rwmena. amasTan dakavSirebiT boCnerim da inakom Caatares kvleva . isini iyenebdnen nobelis laureats(ndobis maRali xarisxi) an instruqtors axalgazrda qristianTa asociaciis( ndobis dabali xarisxi), romelebic akeTebdnen gadacxads imis Sesaxeb , ramdei saaTia saWiro Cveulebrivi adamianisTvis Zilis. meore SemTxvevaSi gansxvaveba iyo ufro Zlieri vidre pirvel SemTxvevaSi da Sesabamisaf aisaxa didi ndobis maCvenebeli . gansxvaveba axdens gavlenas imaze, Tu rogor aRiqmeba Setyobineba , roca poziciis SesaniSnavi gamoTqma axlosaa auditoriis poziciasTan , is miiReba rogorc ufro axlo , vidre sinamdvileSia . am pozicias qvia asimilacia.

Zlieri da susti argumentebi. xandaxan komunikaciis argumentebi warmoadgenen Zlier da arasakamaTos , xandaxan ki___ susts da saeWvos. mag. monacemebi usabrTxo seqsis rolis Sesaxeb spidis gavrcelebaSi saerTod arasakamaToa. monacemebi imisaki , rom elvisi (elvis preslizea ra laparaki, misi xsovna ar daviwyeba iyos ;) cocxalia ____ai Zalian saeWvoa. SeiZleba fiqric , rom Zlier argumentebs yovelTvis mivyavarT rwmenis did cvlamde, vidre susts, magram es ase ar aris yovelTvis. adamainebi reagireben ufro keTilganwyobiT Zlier argumentebze komunikaciis damarwmuneblis maSin roca maT aqvT motivacia miaqcion gansakuTrebuli yuradReba argumentebs da SeuZliaT dakvirvebiT gaiazron isini. mag. roca adamiani yuradRebiT iRebs damarwmunebel komunikacias , susti argumentebis damateba ki asustebs Setyobinebis saerTo damarwmuneblobas. am mxriv argumentebis siZliere__es araa aucilebelad gadamwyveti faqtori maTi damarwmuneblobis . Zlieri argumentebs gavlena gamokidebulia imaze, ainteresebT Tu ara adamianebs analizi Setyobinebis da rwmenebi.

ritorikuli kiTxvebi. xandaxan komunikatori , romelsac surs daarwmunos adamainebi miiRon gansazRvruli pozicia , svaven kiTxvebs _mizniT moaxdinon maTi provocireba am Temis gaazrebisTvis.( Tqven gindaT , rom yvelaze saukeTeso ganaTleba iyos xemisaWvdomi yvelasTvis?) sxva SemTxvevaSi damarwmuneblebi mxolod gadmocemen TavianT argumentebs.( kutisis koleji Seqmnis ganaTlebas xelmisawvdoms TqvenTvis). ritorikuli kiTxvebis gamoyenebam unda daastimuliros fiqrebi, raTa daaZalos adamainebs gadaxedon argumentebs yfro yuradRebiT ,am mxriv Zlieri argumentebis Zalaufleba gaZlierebulia . merikratma da xovardma gamoikvlies , rom warmodgenebi arapopularuli Winadadebis __iseTis rogoricaa gegmebis gazrda kolejis ganaTlebisTvis__ritorikuli SekiTxvebis daxmareba astimulirebs did azrovnebas komunikaciaze da zrdis Zlieri argumentebis Zalauflebas.

gameoreba. warmoidgineT Tqveni reaqcia roca kviridan kviramde uyurebT erTsa da imave satelevizio reklamas esrTi da igive sporcmeni erTsa da imave markis pivas svavs. aZlierebs ki gameoreba Tqvens asociacias am markasa da sporcmens Soris? am mubralod gbezrdebaT da rTavT mas? zaiongis didma kvlevam gvaCvena rom gameoreba iwvevs Zlier simpaTias.ratomaa gameoreba sasargeblo darwmunebisTvis? advili warmosadgenia, rom gameorebas SeuZlia qondes 2 damoukidebeli saSualeba : mas SeuZlia aamaRlos SesaZlebloba darwmunebuli komunikaciis Semadgenlobis gaazrebis da am mxriv Seqmnas gaaumjobesos Setyobinebis gadamusaveba. magram mas SeuZlia aamaRlos Cveni rwmenac da ammxriv Seqmnas negatiuri reaqcia .mag.roca ekranze Cndeba sakmaod kargad cnobili reklama pivis, SesaZloa Tqveni reaqcia iyos “o boJe moi, oRond es ara ! “ :D

periferiuli stimulebi da Setyobinebis maxasiaTeblebi. zogierT viTarebaSi periferiul stimulebs SeiZleba qondeT Zalian didi mniSvneloba rwmenebis Sesacvlelad. roca motivacia Setyobinebis argumentebis gaazrebisa dabalia(mag.mocemuli sakiTxi CvenTvis arcise didi mniSvnelobisaa) SevZlebT ki Zireulad gaviazroT argumentebi( mag. roca arvarT informirebulni , an varT gafantuli), periferiul stimulebi xdeba mniSvnelovani rwmenebis Secvlis gadawyvetilebebis misaRebad. argumentebis raodenoba SetyobinebaSi da maTi moculoba /raodenoba aris 2 aseTi periferiuli stimuli. argumentebis raodenoba gamoyenebuli SetyobinebaSi aZlierebs SesaZleblobas rwmenebis Secvlis , roca sakiTxi arcise mniSvnelovania adamianebisTvis . arsebul adamianze axdens gavlenas ara sakiTxi aramed argumentTa raodenoba .__es aseve aZlierebs rwmenebis cvlas , rogorc Zlier ise susti argumentebis gamoyenebisas, igivenairad ufro grZel Setyobinebebs gaaCniaT didi damajerebeli urTierTqmedeba , vidre mokles, magram mxolod arainformirebul adamianebze , radgabac isini rogorc Cans naklebad ufiqrdebian Setyobinebis Semcvelobas. adamianTaTvis vinc ufro informirebulia , argumentis Zala ufro mniSvnelovani faqtoria . SesaZloa imitom rom es adamianebi motivirebulni arian miaqcion meti yuradReba azrs Tavad argumentebisa. ase rom bevri sxvadasxva faqtori gansazRvravs iqneba Tu ara mocemuli Setyobineba damarwmunebeli roca adamianebs aqvT dro da interesi , raTa miaqcion Setyobinebas gansakuTrebuli yuradReba , Zliaer argumentebs gaaCniaT gadamwyveti Zalaufleba . Zlieri argumentebis arqonis SemTxvevaSi didi gavlena aqvs periferiul stimulebs , iseTebs rogoricaa mimwodebeli an ubralod raodenoba argumentebis.

informaciis damaxinjeba. faqtorebs romlebic dakavSirebulni arian informaciasTan SeuZliaT qondeT mniSvneloba komunikaciis damarwmunebulobaze. magaliTad. jandacvis ministri wers statias, rac rekomendirebulia seqsualurad aqtiuri axalgazrda adamianebisTvis , praqtika gaiaron usabrTxo seqsis imisTvis raTa Tavi aaridon spids. axalgazrda adamianebi romelTac ar unda praqtikis gavla usabrTxo seqsSi seuZliaT waikiTxon es Setyobineba da mcdarad gadawyviton rom ministri laparakobs rom ar Rirs Zalian nerviuloba spidTan dakavSirebiT. radganac monacemebi misi gadacemis Sesaxeb heteroseqsualur kavSirebTan dakavSirebiT jer kidev araa saboloo. maT SeuZliaT amis gakeTeba araswori gagebiT kiTxvis dros. damaxinjebiT mexsierebaSi an SesaZloa mxolod nawili statiis wakiTxva da azrobrivi aRqma sxva danarCenis. rogorc ar unda iyos Sedegi erTia : Setyobineba xdeba sawinaaRmdego gacilebiT neklebi xarisxiT . sawyenia is rom spidis SemTxvevaSi safasuri rasac adamiani axdis informaciis damaxinjebisTvis , rac exeba janmrTelobas , SeiZleba aRmoCndes Zalian maRali.

miuRebloba. SedarebiT primitiuli(da SesaZloa SedarebiT gavrcelebuli) SaSualebas daSvebuli SeuTanxmeblobisas warmoadgens gandgoma sakuTari komunikaciis . imis magivrad rom gavamarTloT argumentebi logikis saSualebiT an SevasustoT isini , mimwodebelze TavdasxmiT adamianebi ubralod ganagdeben argumentebs raime mizezisda gareSe. magaliTad, mweveli qalis tipiuri reaqcia warmoadgens mtkicebuleba , rom argumentebi arasakmarisac kargia raTa davaZaloT mas mowevaze uaris Tqma.is ar cems masuxs maTze is ubralod ar iRebs maT , xSirad imisTvis raTa davarwmunoT adamianebi raimeSi , saWiroa ragac meti , vidre ubralod kargi argumentia.

aq aklia an winadadeba,an abzacis naxevariL

ლუი

...მიიღებენ უარყოფით კომუნიკაციას, იმიტომ, რომ ის წარმოადგენს ამ აგრესიის გამოხატვის საშუალებას. მსუბუქი შეტყობინება აკმაყოფილებს შედარებით იმ მონაწილეთა არააგრესიულ მოთხოვნილებებს, რომელთაც გამოცდილება მიიღეს სასიამოვნო გამოცდილება. მთლიანობაში, მიღებული შედეგები ემთხვეოდა მოსალოდნელს. ამრიგად, პირადმა ფრუსტრაციამ შეიძლება გამოიწვიოს ადამიანის მოწყვლადობა იმ დამარწმუნებელი კომუნიკაციისადმი, რომლებიც ემხობიან საომარ მოქმედებებს, უმცირესობებზე თავდასხმებს ან განსხვავებულად მოაზროვნე ადამიანებითან უხეშად მოპყრობას. მაგრამ ის (პირადი ფრუსტრაცია) ვერ აამაღლებს ადამიანის მიმღებლობას არააგრესიული ქმედებების მიმართ, მაგ საქველომოქმედო ღონისძიების ჩატარებისადმი.

შიშის აღძვრა

შიშის შემცველი შემთხვევა უფრო რთულია. დასწავის თეორიის მიდგომა ვარაუდობს, რომ შიშის შემცველი შეტყობინება იქნება მიღებული, თუ კომუნიკაცია სთავაზობს შიშის შემცირებისთვის რაიმე რეკომენდაციას. მაგრამ ემპირიული მონაცემები აჩვენებენ, რომ აუცილებელია, ასევე, შიშის დონის გათვალისწინებაც.

შიშის და განწყობის ცვლილების პირველი კვლევა ჩაატარეს ჯანისმა და ფეშბახმა(Janis, feshbach 1953). ისინი აჩვენებდნენ საშუალო სკოლის მოსწავლეებს ფილმს, სადაც ხაზი ესმებოდა კბილების დღეში სამჯერ გახეხვის მნიშვნელოვნებას. ფილმში აღწერილი იყო ის საშიშროებები, რომლებიც თან ახლავს ამ ქმედების არ განხორციელებას და ახსნილი იყო კბილების კარგად მოვლის უპირატესობები. ძლიერი შიშის შექმნის პირობებში ნაჩვენები იყო კბილებისა და ღრძილების სერიოზული დაავდებების ილუსტრაციები, საშუალო დონის შიშის შექმნის პირობებში ნაჩვენები იყო ნაკლებ დრამატული და შემზარავი სურათები, ხოლო საკონტროლო ჯგუფს, სადაც შიში არ უნდა ყოფილიყო საერთოდ, ეს სურათები საერთოდ არ აჩვენეს. პირველ ჯგუფში, სადაც შიშის მაღალი დონე იყო, მონაწილეებმა ძლიერი შთაბეჭდილება მიიღეს და ფილმთან თანხმობის დონეც მეტი იყო. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ერთი კვირის შემდეგ, იმ ჯგუფის წევრები,სადაც შიში საერთოდ არ იყო წარმოდგენილი, თავისი ქცევა შეცვალეს უფრო მეტად, ვიდრე იმ ჯგუფის წევრებმა, სადაც შიში იყო წარმოდგენილი. ავტორებმა დაასკვნეს, რომ წარმატებული მხოლოდ ის არგუმენტები, რომლებსაც არ ერთვოდაგამოდგა შიშის გამომწვევი სლაიდები. მათ ჩათვალეს, რომ ძალიან ძლიერი შიში ყურადღებას იქცევს და თვითონ შეტყობინება ყურადღების მიღმა რჩება.

კვლევის შედეგები აჩვენებენ, რომ შიშის გაძლიერება, საერთოდ, ზრდის დამარწმუნებელი კომუნიკაციის ეფექტურობას. მაგრამ როცა შიში ძალიან დიდია, ზემოქმედება შეიძლება იყოს დამანგრეველი, რომ ადამიანს შეუშალოს ხელი მოქმედებაში ან მიიყვანოს იქამდე, რომ ის, საერთოდ, უარყოფს ამ ინფორმაციას.ზომიერი დონის შიშის შემცველ არგუმენტებს შეუძლია განწყობების შეცვლა უფრო ეფექტურად, ვიდრე მცირე დონის შიშის შემცველს.

აძლიერებს თუ არა შემაშინებელი ინფორმაცია დამარწმუნებლობას, შეიძლება დამოკიდებული იყოს დამატებით ფაქტორებზე. ერთერთი მათგანი იმაში მდგომარეობს, წარმოქმნის თუ არა შეტყობინება სიმშვიდის გაზრდის მოლოდინს. თუ შეტყობინება წარმოადგენს ინფორმაციას იმის შესახებ, როგორ შევამციროთ შიში, მაგალითად, თუ მასში საუბარია იმ ზომებზე, რომლებიც უნდა მივიღოთ იმისთვის რომ თავიდან ავიცილოთ შეასძლო პრობლემები, შემაშინებელი მოწოდებები უფრო ეფექტური იქნება. კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელიც შეიძლება გავლენას ახდენდეს შიშის გამაძლიერებელი ინფორმაციის გადამუშავებაზე, არის შეტყობინების თემისა და შიშის ურთიერთდამოკიდებულების დონე. მიუხედავად იმისა, რომ ძლიერ შიშს შეუძლია ყურადღების შემცირება და მნიშვნელოვანბი ინფორმაციის აღქმაში ხელის შეშლა, სანამ დამარწმუნებელი კომუნიკაცია უშუალო კავშირშია შიშის წყაროსთან, ის შეიძლება იყოს უფრო შესამჩნევი. (Baron, Logan 1994)

შიშის გამაძლიერებელ ინფორმაციას შეუძლია გავლენა მოახდინოს იმაზე, თუ როგორ გადაამუშავებენ ადამიანები რაიმე კომუნიკაციას. ერთ–ერთი კვლევის მსვლელობისას, (Gliecher, Petty 1992), სტუდენტებს მიაწოდეს შეტყობინება მათ საერთო საცხოვრებელში მომხდარი დანაშაულის შესახებ, რითიც უქმნიდნენ მცირე ან საშუალო დონის შიშს, ასევე, მონაწილეებს მიაწოდეს, როგორც ძლიერი, ისე სუსტი არგუმენტები. გარდა ამისა, მათ მიეწოდათ დამამშვიდებელი ან ნეიტრალური ხასიათის შეტყობინებებიც. იმ შემთხვევაში, როცა შეტყობეინება იწვევდა სუსტ შიშს, მონაწილეები ასხვავებდნენ სუსტ და ძლიერ არგუმენტებს და ძლიერი არგუმენტები უფრო დამაჯერებელი იყო მათთვის. თუმცა, იმ შემთხევაში, როცა შეტყობენება იწვევდა ზომიერ შიშს, შიშის გავლენა არგუმენტების მიმართ დამოკიდებული იყო იმაზე, თვლიდნენ თუ არა მონაწილეები შეტყობენება იწვევდა დამშვიდებას. როცა მონაწილეები მიიჩნევდნენ, რომ შეტყობოინებაში მოცემული გადაწყვეტილება იქნებოდა ეფექტური, ისინი აფასებდნენ არგუმენტებს კეთილსასურველად, იმისგან დამოუკიდებლად, იყვნენ ეს არგუმენტები ძლიერი თუ სუსტი. მიუხედავად ამისა, როცა გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებული მოლოდინი გაურკვეველი იყო, მონაწილეები უფრო ყურადღებით განიხილავდნენ არგუმენტების ხარისხს. მოცემული შედეგი გვიჩვენებს, რომ შიშს შეუძლია უბიძგოს ადამიანს ინფორმაციის პერიფერიული გადამუშავებისაკენ, როცა ისინი მოელიან, რომ დამარწმუნებელიშეტყობინება შეამცირებს შიშს.

ჩვენს დროში, შიშის დარწმუნებაზე გავლენის გასაგებად, მეცნიერთა უმეტესობა იყენებს თეორიას – „შესაძლებლობა ––– ფასები“. ეს თეორია ითვალისწინებს მოვლენის შემაშინებელ ბუნებას, ადამიანის გაცნობიერებულ მოწყვლადობას და რეკომენდირებული ზომების ეფექტურობის დონეს. ეს თეორია (leventhal 1970) წინასწარმეტყველებს, რომ შიში აძლიერებს განწყობის ცვლილებას, როცა ადამიანი თავს გრძნობს მოწყვლადად შემაშინებელი ინფორმაციის მიმართ, ასევე, როცა რეკომენდირდება მაღალეფექტური ზომები, მაგრამ არა მაშინ, როცა ადამიანი თავს არ გრძნობს მოწყვლადად ან როცა შემოთავაზებული ზომები არაეფექტურია ან საერთოდ არაა წარმოდგენილი. როგორც ჩვენ ვნახავთ მე–14 თავში, შიშსა და განწყობის ცვლილებას შორის კავშირის გაანგარიშება მოსალოდნელი მოგება–წაგების საფუძველზე ხშირად გამოიყენება ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ კომუნიკაციაში, იმისთვის, რათა წაახალისონ ადამიანების ქცევის ცვლილებები, მაგალითად – მოწევის დანებება, პრეზერვატივის გამოყენება ან დიეტის დაცვა და სხვა.

პიროვნული ჩართულობა

კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელიც კავშირშია ობიქტთან და იმასთან მოქმედებს თუ არა კომუნიკაცია ამ ობიექტზე დამარწმუნებლად კავშირი აქვს პიროვნულ ჩართულობასთან. შერიფის მიხედვით განწყობები მჭიდრო კავშირშია საკუთარ მესთან,ძნელად ექვემდებარებიან ცვლილებას. შერიფი თვლიდა რომ პიროვნული ჩართულობა უფრო მეტი ხარისხით წარმოიქმნება მაშინ,როცა განწყობები დაკავშირებულია მნიშვნელოვან რეფერენტულ ჯგუფებთან, რომელთაც შეიძლება მივაკუთვოთ ადამიანის ნაციონალური, რელიგიური, ეთნიკური მიკუთვნებულობა ან მიკუთვნებულობა სოციალურ კლასთან. თუმცა შემდგომი კვლევების მსვლელობისას, აღმოჩენილ იქნა განსხვავება პიროვნული ჩართულობის რამდენიმე სახეს შორის, რომელთაც ქონდათ გასხვავებული დინამიკა. მათ მიეკუთვნება ერთგულება, დაინტერესებულობა საკითხისადმი დაინტერესებულობა რეაქციისადმი.

ერთგულება

დაინტერესებულობის მნიშვნელოვანი ასპექტია პრობლემასთან დაკავშირებული ჩვენი განწყობისადმი ჩვენი ერთგულება. დამარწმუნებელ შეტყობინებასთან შეწინააღმდეგენის უნარი დამოკიდებულია ჩვენი ერთგულების ძალაზე ან ხარისხზე.

ერთგულებას შეიძლება ქონდეს რამდენიმე წყარო. პირველ რიგში, ერთგულება იზრდება, როცა ჩვენ ჩართული ვართ ქცევაში განწყობის საფუძველზე. მაგალითად: ადამიანი, რომელმაც ესესაა იყიდა ახალი მანქანა, უფრო მეტადაა დარწმუნებული რომ ეს მანქანა კარგია, ვიდრე ამ მანქანის ყიდვამდე. მეორე, ერთგულება იზრდება, როცა ჩვენ საჯაროდ გამოვთქვამთ ჩვენს შეხედულებებს. მაგ: ქალი, რომელიც ყველა თავის მეგობარს განუცხადებს, რომ ალკოჰოლის მიღება არის ცუდი და უღირსი საქციელი, ის მეტად იქნება ამ განწყობის ერთგული, ვიდრე იმ შემთხვევაში, როცა ამას უბრალოდ გაიფიქრებს. გაწყობის საჯაროდ გამოხატვა ართულებს მის ცვლილებას. ცვლილებას შედეგად მოაქვს საჯარო აღიარება იმისა, რომ ადამიანი არ იყო მართალი. ერთგულების მესამე წყარო არის ობიექტისადმი განწყობასთან დაკავშირებული უშუალო გამოცდილება. თუ ადამიანს აქვს ასეთი გამოცდილება, განწყობები ნაკლებად ექვემდებარება ცვლილებას. მეოთხე- განწყობის პოზიციის თავისუფალი არჩევანი ზრდის განწყობისადმი ერთგულებას, ვიდრე სიტუაცია, როდესაც ამ პოზიციას თავს გვახვევენ ადამიანები ან სიტუაციები.

განწყობის პირველადი პოზიციისადმი ერთგულება ცვლის განსვლის დონეს რაც აუცილებელია განწყობის მაქსიმალური ცვლილების შესაქმნელად. რაც უფო მეტადაა ადამიანი ერთგული თავის პირველადი განწყობებისადმი, მით მეტად უარყოფს ის იმ დამარწმუნებელ კომუნიკაციას, რომელიც არ შეესაბამება მის პოზიციას.

ამრიგად, მთლიანობაში, ერთგულება ამცირებს განწყობის, საწინააღმდეგო დამარწმუნებელი კომუნიკაციით გამოწვეული, ცვლილების შესაძლებლობას. თუ განწყობის ცვლილება გულისხობს, რომ აუცილებელია რაღაცაზე უარის თქმა ან შევიცვალოთ რაიმე სხვა განწყობები ან ქცევის ფორმები, პირველადი განწყობისადმი ერთგულება აძლიერებს განწყობას და ართულებს ცვლილებას. ამის მაგივრად ჩვენ გამოვიყენებთ კონფლიქტის გადაჭრის სხვა ხერხს

პრობლემით დაინტერესებულობა

პიროვნული ჩართულობის მეორე სახე აქტუალური ხდება მაშინ, როცა გარკვეულ საკითხს აქვს ადამიანისთვის დიდი მნიშვნელობა, ამ ფაქტორს ეწოდა პრობლემით დაინტერესებულობა ან აქტუალურობა ადამიანისთვის. პრობლემით დაინტერესებულობა წარმოადგენს ”დაზუსტება - სიმართლე” თეორიის ძირითად ცვლადს. ეს ფაქტორი ამოტივირებს ადამიანებს ყურადღებით მოეკიდონ საკითხს და მის შესაბამის არგუმენტებს. ამიტომ, როდესაც ჩვენ დაინტერესებული ვართ პრობლემით, ძლიერი არგუმენტები სუსტ არგუმენტებზე უფრო დამაჯერებელია (ნეტა როგორ მიხვდნენ ამას). მაგალითად, თუ თქვენ გეუბნებიან, რომ მომავალ წელს სწავლის საფასური გაორმაგდება, თქვენ სერიოზულ ყურადღებას მიაქცევთ მოყვანილი არგუმენტის საფუძველს. ამის საწინააღმდეგოდ, თუ გაიგეთ რომ ბულგარეთის რომელიგაც კოლეჯში გააორმაგეს სწავლის საფასური, თქვენ არ დაიწყებთ მოყვანილი არგუმენტების დეტალურ განხილვას.საკითხი, რომელიც არ უკავშირდება პირად ინტერესს, არ ქმნის ინფორმაციის გადამუშავების მოტივაციას. ამ პირობებში, ადამიანები მეტ ყურადღებას აქცევენ ისეთ პერიფერიულ სტიმულებს, როგორიცაა კომუნიკატორის კომპეტენტურობა ან არგუმენტების რაოდენობა ან მოცულობა.

რეაქციით დაინტერესებულობა

მაშინაც კი, როცა ჩვენ არც ისე ერთგულები ვართ ჩვენი საწყისი განწყობების ან პირადად არ ვართ დაინეტერესებული საკითხით, მიუხედავად ამისა, ჩვენი განწყობის რეაქცია შეიძლება იყოს ძალიან მნიშვნელოვანი, რადგანაც ის გაივლის საჯარო შემოწმებას და გამოიწვევს საციალურ თანხმობას, გამართლებას ან განსჯას. დაინტერესებულობის ამ სახეს ქვია რეაქციით დაინტერესებულობა. რეაქციით დაინეტერესებულ ადამიანს აწუხებს ის მიიღებს თუ არა გარშემომყოფებისგან თანხმობას ანუ გამათლებას, მაშინ როცა საკითხით დაინეტესებულ ადამიანს უფრო მეტად აწუხებს არგუმენტების ხარისხი.

ამ ორი სახის გავლენა შეადარეს ლაიპემ და ელკინმა. ისინი მანიპულირებდნენ პრობლემით დაინტერესებულობით აცნობებდნენ რა ცდის პირებს, რომ მათ უნივერსიტეტში შეიძლებოდა შემოეტანათ კომპლექსური გამოცდები. სტუდენტთა ნაწილს უთხრეს, რომ ეს გამოცდები იქნებოდა შემოღებული მომავალ წელს და ისინი უშუალოდ შეეხებოდა მათ, ხოლო ნაწილს უთხრეს რომ ამ გამოცდებს შემოიტანდნენ რამდენიმე წლის შემდეგ. რეაქციით დაინტერესებულობის მანიპულირებას ახდენდნენ სტუდენტთა ნაწილისადმი იმის შეტყობინებით რომ მათ მოუწევდათ ამ საკითხის განხილვა სხვა სტუდენტთან და მასწავლებელთან, ხოლო ნაწილს ამ განხილვის შესახებ არაფერს ეუბნებოდნენ.

მხოლოდ პრობლემით ძლიერ დაინტერესებული და რეაქციით სუსტად დაინტერესებული სტუდენტები - ისინი ვინც მოელოდნენ, რომ ეს საკითხი აისახებოდა პირადად მათზე, მაგრამ არ იყვნენ ვალდებულნი ენერვიულათ იმაზე, თუ რა შთაბეჭდილებას მოახდენდნენ სხვაზე - ყურადღებით სწავლობდნენ არგუმენტებს, რამაც ასახვა ჰპოვა უფრო ძლიერი არგუმენტის საპასუხოდ, განწყობის ძლიერ შეცვლაში. როცა რეაქციით დაინტერესებულობა იყო მაღალი, მონაწილეები წინასწარ ღელავდნენ თავიანთ თვითპრეზენტაციაზე - არგუმენტების ძალა პრაქტიკულად იგნორირებული იყო. ამის მსგავსად, არგუმენტების ძალა არ მოქმედებდა მაშინ, როცა პრობლემა არ განიხილებოდა საკუთარ ინტერესებთან დაკავშირებულად.

შედეგად, შეიძლება ვთქვათ, რომ პიროვნული ჩართულობის პირველადი გაგება დაიყო სამ განცალკევებულ ტიპად, რომელთაგან თითოეული ხასიათდება რაღაცით განსხვავებული ფსიქოლოგიური დინამიკით. ერთგულება (პოზიციით დაინტერესებულობა) წარმოადგენს დაინტერესებას ადამიანის სპეციფიკურ პოზიციისადმი და წარმოქმნის ზეწოლას, რომელიც მიმართულია მოცემული პოზიციის დასაცავად. ამ პოზიციის საწინააღმდეგო კომუნიკაციის გავლენა ხშირად იწვევს განწყობის შეცვლისგან განხვავებულ რეაქციებს, ისეთებს როგორიცაა წყაროს დისკრედიტაცია, დამახინჯებული აღქმა ან სრულიად უსიამოვნო შეტყობინება. საკითხით დაინტერესებულობა დაკავშირებულია იმასთან, აქვს თუ არა ამ საკითხს პირადი მნიშვნელობა. ის იწვევს ინფორმაციის უშუალო და საფუძვლიან გადამუშავებას, აღძრავს საუკეთესო პოზიციის განსაზღვრის მცდელობას. რეაქციით დაინტერესებულობას კავშირი აქვს შფოთვასთან - ჩვენი განწყობების გარე გამოვლინებას როგორ აღიქვამენ სხვა ადამიანები. ამ დროს მნიშვნელოვანია თვითპრეზენტაცია და ჩვენი განწყობების სოციალურად მისაღებობა.

ინდივიდუალურობა და დარწმუნებისადმი დაქვემდებარებულობა

პირადი დაინტერესებულობის გარდა, არსებობს ინდივიდუალური პიროვნული მახასიათებლების მთელი რიგი, რომლებსაც შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ დარწმუნებაზე და შეტყობინებათა სახეებზე, რომელთად შეუძლიათ დარწმუნება. ამ კონტექსტში შესაწავლილი ცვლადები შეიცავენ ავტორიტარიზმს/დოგმატიზმს, შფოთვას, კონტროლის ლოკუსს და თვითპატივისცემას. კვლევებისას მნიშვნელოვანი ყურადღება ექცევა ავტორიტარიზმს, დოგმატიზმს. ეს გაგებები უკავშირდება წინასწარ დარწმუნებულობისადმი საერთო მიდრეკილებას, ძალაუფლებისადმი პატივისცემას, კონკრეტული იდეოლოგიების და პოლიტიკური შეხედულებების მიუხედავად. დოგმატიზმისკენ მიდრეკილი ადამიანები, ადვილად ემორჩილებიან დარწმუნებას ძლიერი არგუმენტების გავლენით. პირიქით, დოგმატიკების დარწმუნება არაკომპეტენტურ წყაროსაც შეუძლია ძლიერი არგუმენტების გამოყეებით.

დარწმუნებადობაზეზე კიდევ ერთი ფაქტორი ახდენს გავლენას – დასრულებულობის მოთხოვნილება. ესაა კითხვაზე ზუსტი პასუხის მიღების სურვილი, გაურკვევლობაში ყოფნის საწინააღმდეგოდ. დასრულებულობის მაღალი მოთხოვნილების მქონე მონაწილეები დარწმუნებას, როგორც წესი, დიდ წინააღმდეგობას უწევენ, ვიდრე დაბალი მოთხოვნილების მქონე მონაწილეები, რადგანაც მათ არ უყვართ თავისი თავის შეცვლა, ხოლო დასრულებულობის დაბალი მოთხოვნილების მქონე ადამიანები უფრო ითმენენ დამარწმუნებლი კომუნიკაციით წარმოქმნილ გაურკვევლობებს და უფრო არიან მზად შეცვალონ თავიანთი განწყობები.

თუმცა, როცა დამარწმუნებელი კომუნიკაცია ეხება საკითხს, სადაც ადამიანები არც ისე კომპეტენტურნი არიან, და ამ კომუნიკაციის მოსმენისას უყურადღებონი არიან, დასრულებულობის მაღალი მოთხოვნილების მქონე ადამიანები უფრო მნიშვნელოვნად იცვლიან განწყობებს, ვიდრე ისინი, ვისაც ამის დაბალი მოთხოვნილება აქვთ (Kruglanski,Webster,Klem 1993), რაც, სავარაუდოდ, დაკავშირებულია იმასთან, რომ თავიდან აიცილონ გაურკვეველი სიტუაცია, რომელშიც ისინი აღმოჩნდნენ.

სიტუაცია

მაშასადამე, ამ თავში განვიხილეთ კომუნიკატორი, შეტყობინება და ისინი, ვისკენაცაა მიმართული კომუნიკაცია, როგორც განწყობებზე და დამარწმუნებელ კომუნიკაციაზე მოქმედი ფაქტორები. თუმცა დამარწმუნებელი კომუნიკაცია, საერთოდ, უფრო ფართო სიტუაციურ კონტექსტში, რომელთა შემადგენელი ნაწილები, ასევე, გავლენას ახდენენ დარწმუნების მცდელობის წარმატების ზარისხზე.

გაფრთხილება განწყობასთან დაკავშირებით

თუ ქვენ ძალიან ერთგული ხართ რაიმე იდეისადმი და გაფრთხილებენ, რომ თქვენ შეიზლება მოექცეთ ამ იდეის შეუსაბამო კომუნიკაციის გავლენის ქვეშ, თქვენ უფრო მეტად შეძლებთ შეექინააღმდეგოთ ამ კომუნიკაციას. (Chen, Reardon, Rea, Moore, 1992) ფრიდმანისა და სირსის (Freedman, Sears, 1965) კვლევაში, მოზარდების ნაწილს უთხრეს, რომ 10 წუთის შემდეგ მათ მოასმენინებდნენ საუბარს, თემაზე „რატომ არ უნდა ვანდოთ მოზარდებს ავტომობილის მართვა“, ნაწილს კი არ აფრთხილებდნენ ამის შესახებ მანამ, სანამ მომხსენებელი არ იწყებდა საუბარს. იმ მოზარდებზე, რომლებიც წინასწარ იყვნენ გაფრთხილებულები, ამ მოხსენებამ ნაკლები გავლენა მოახდინა, ვიდრე იმათზე, ვინც არ იყო გაფრთხილებული. გაფრთხილებამ მათ მისცა საშუალება შეწინააღმდეგებოდნენ შეტყობინებას.

რატომ ჩნდება ეს ეფექტი? შესაძლოა, ჩვენი დაცვითი მექანიზმები და კონტრარგუმენტები როგორღაც „ვაჯიშდებიან“ და ხდებიან უფრო ძლიერები. როცა ვიგებთ, რომ ვიღაცას სურს ჩვენი განწყობის პოზიციის შეცვლა რაიმე საკითხთან დაკავშირებით, რომელიც ჩვენ ძალიან გვაღელვებს, ჩვენ შეიძლება დავიწყოთ ამ შეტყობინების საწინააღმდეგო არგუმენტების ჩამოყალიბება, ვითვალისწინებთ რა იმას, თუ შეიძლება თქვას ოპონენტმა. პეტიმ და კაჩიოპომ (Petty, Cacioppo, 1977) აჩვენეს, რომ გაფრთხილებასა და კომუნიკაციის მოქმედებას შორის არსებულმა დრომ ადამიანს აძლევს მეტი კონტრარგუმენტის ჩამოყალიბების საშუალებას. მაგ ადამიანს შეუძლია დაარწმუნოს თავისი თავი, რომ კომუნიკატორი არასანდოა, ან ის ფლობს არასწორ ინფორმაციას და სხვა.

თუმცა, რა ხდება, როცა ზემოქმედების ქვეშ ექცევა ისეთი განწყობა, რომელსაც დიდ მნიშვნელობას არ ვანიჭებთ, როცა იდეის ერთგულნი დიდად არა ვართ? ამ შემთხვევაში, გაფრთხილება მოქმედებს პირიქით – მას მართლაც შეუძლია განწყობის შეცვლა.

გაფრთხილება განზრახვის შესახებ

გაფრთხილების კიდევ ერთი სახე მდგომარეობს დარწმუნების განზრახვის შესახებ გაფრთხილებაში. ჩვენ არ ვიცით, თუ რა პოზიციას დაიკავებს კომუნიკატორი, მაგრამ ვიცით, რომ ის ეცდება დაგვარწმუნოს თავის პოზიციაში. როცა საკითხი გვეხება ჩვენ, ან დიდი მნიშვნელობა აქვს ჩვენთვის, და ჩვენ გაფრთხილებული ვართ, რომ ვიღაცა აპირებს ჩვენი წარმოდგენის შეცვლას, ჩვენ ჩამოვიყალიბებთ კონტრარგუმენტებს მოსალოდნელი არგუმენტების საწინააღმდეგოდ და გამოვავლენთ განწყობის შეცვლასთან შეწინაარმდეგების მაღალ დონეს. ამის საჩვენებლად პეტიმ და კაჩიოპომ (Petty, Cacioppo, 1979) შეატყობინეს კვლევის მონაწილეებს, რომ შეტყობენიბა იყო „სპეციალურად ფორმირებული, რათა დაერწმუნებინათ ისინი და სხვა სტუდენტებიც“ ან რომ შეტყობინება იყო მომზადებული, როგორც სასწავლო პროექტის ნაწილი. შემდეგ კომუნიკატორი აკეთებდა მოხსენებას,სადაც მხარს უჭერდა ერთიან გამოცდებს ყველა კურსდამთავრებულისათვის. ექსპერიმენტულ ჯგუფში მონაწილეებს უთხრეს, რომ ეს გამოცდები მათ უშუალოდ შეეხებოდა, ხოლო საკონტროლო ჯგუფის წევრებს აცნობეს, რომ ეს ცვლილება შემოვიდოდა რამდენიმე წლის მერე. სტუდენტებმა, რომლებიც იყვნენ წინასწარ გაფრთხილებულნი და რომელტაც უშუალოდ ეხებოდა ეს საკითხი, გამოხატეს უფრო მეტი წინააღმდეგობა. ასევე, მათ ჰქონდათ მიდრეკილება, არ შეეცვალათ თავიანთი განწყობები.

ყურადღების გადატანა

ადამიანები, რომელთა მოსაზრებებს ემუქრებათ „თავდასხა“, ჩვეულებრივ,ცდილობენ შეეწინააღმდეგონ თავიანი განწყობების ცვლილებას. განსაკუთრებით, როცა ისინი ძალიან ძლიერნი და მნიშვნელოვანნი არიან არიან მათთვის. ისინი წინ წამოსწევენ კონტრარგუმენტებს, ამცირებენ კომუნიკატორს და რპგპრც წესი, მთელი ძალით იცავენ საკუთარ პოზიაციას. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან შეწინააღმდეგების უნარი მცირდება ყველაფრით, რაც ართულებს კონტრარგუმენტირებას საწინააღმდეგო კომუნიკაციისას. В частностиб восприятию убеждаюшего сообшнния может способствовать отвлечение внимания слушателейюю.

ყუარღების გადატანის ეს ეფექტი ნაჩვენები იქნა ფესტინჯერისა და მაკკობის კვლევაში( Festinger, Maccoby, 1964). ფილმის ყურებისას მონაწილეები ისმენდნენ სტუდენტური ორგანიზაციების საწინააღმდეგო მოხსენებას. მონაწილეთა ნაწილი უყრებდა ფილმს ამ მომხსენებლის მონაწილეობით, ხოლო ნაწილი უყურებდა ფილმს თანამედროვე ხელოვნების შესახებ. როგორც მოსალოდნელი იყო, ის მონაწილეები, რომლებიც უყურებდნენ ფილმს, რომლის შინაარსი არ შეესაბამებოდა გამომსვლელის სიტყვას, უფრო მეტად ჰქონდათ გადატანილი ყურადღება მოხსენებიდან, იმათგან განსხვავებიტ, ვინც ეკრანზე ხედავდა მომხსენებელს. მონაწილეები, რომლებიც თავიდანვე არ ეთანხმებოდნენ მოხსენების შინაარსს (რომლებიც მხარს უჭერდნენ სტუდენტურ საზოადოებას), ყურადღების გადატანის პირობებში განიცდიდნენ მეტ გავლენას, ვიდრე იმ შემთხვევაში, როცა მათი ყურადღება არ იყო გადატანილი.

ყურადღების უმნიშვნელო გადატანა მართლაც ზრდის დარწუნებას. ამ ფაქტის ახსნას გვთავაზობს კოგნიტური რეაქციის ანალიზი. ყურაღების გადატანა აძლიერებს დარწმნუნებას მხოლოდ მაშინ, როცა ეჯახება კონტრარგუმენტირების ეფექტურ პროცესს, როცა საკითხი ნაცნობია, როცა მასთან გაკავშირებით უკვე გვაქვს ჩამოყალიბებული არგუმენტები და არა მაშინ, როცა არანაირი არგუმნტი არ გვაქვს. თუ ჩვენ არ გვაქვს რაიმე არგუმენტი კომუნიკაციის შინაარსის წინააღმდეგ, ყურადღების გადატანა ხელს ვერ უშლის ჩვენ კონტრარგუმენტირებას. როგორც ჩანს, ყურადღების გადატანა მოქმედებს უკეთესად მაშინ, როცა კომუნიკაციები ძალიან ეწინააღმდეგებიან ჩვენს განწყობებს, ასევე, როცა საკითხვს ჩვენთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა გააჩნია, სავარაუდოდ, იმიტომ, რომ სწორედ ეს არგუმენტები ასტიმულირებენ უფრო თამამ კონტრარგუმენტირებას.(Petty, Brock 1981)

არსებობს ყურადღების გადატანის გავლენის მკვეთრი საზღვრები. ნათელია, რომ ყურადღების ძალიან ძლიერი გადატანა ხელს უშლის შეტყობინების აღქმას და დაყავს მისი ფექტურობა ნულამდე.მსგავსი პარადოქსული ეფექტი შეიძლება მოგვცეს სასაცილო სარეკლამო რგოლებმა; აუდიტორიამ შეიძლება იმდენი იცინოს იმაზე, თუ რა ხდება ეკრანზე, რომ საერთოდ დაავაიწყდეს რა პროდუქტის რეკლამას უყურეს.

დაცვის გამომუშავება

კორეაში ომის დამთავრების შემდეგ კორეაში ფსიქოლოგები დაინტერესდნენ „ტვინის გამორეცხვის“ ანგარიშებით, რასაც ჩინელი კომუნისტები ამერიკელ სამხედრო ტყვეებს უკეთებდნენ. მრავალი ამერიკელი სამხედრო ტყვე გამოდიოდა საჯარო მოხსენებით, სადაც გმობდა ამერიკის მთავრობას, ზოგი კი აცხადებდა, რომ ომის დასრულების შემდეგ სურდა ჩინეთში დარჩენილიყო და არ დაბრუნებულიყო ა.შ.შ–ში. ფსიქოლოგმა უილიამ მაკ–გუაიერმა ივარაუდა,რომ ზოგი ამერიკელი სამხედრო ტყვე მოწყვლადი იყო გავლენისადმი, რადგანაც ზემოქმედების ქვეშ მოექცა ის განწყობები, რომლებიც ეხებოდნენ იმ საკითხებს, რომელშიც ისინი არ იყვნენ ინფორმირებულნი ან არ ქონდათ გამოცდილება. მრავალ ჯარისკაცს, განსაკუთრებით ნაკლებად განათლებულს, არასდროს არ უწევდა ამერიკული პოილიტიკური წყობილების დაცვა, მათ კი უპირისპირდებოდნენ ჩინელების მტკიცე ხასიათი და მარქსისტული არგუმენტები.

მაკ–გუაიერმა (McGuire, 1964) წამოწია ჰიპოთეზა, რომ ცვლილებისადმი შეწინააღმდეგების მნიშვნელოვან წყაროს წარმოადგენს გარკვეულ საკითხთან დაკავშირებული წარსული გამოცდილება.მან შეადარა ადამიანი, რომელიც ეჯახება დამარწმუნებელ კომუნიკაციას ადამიანს, რომელსაც ემუქრება რაიმე დაავადების ან ვირუსის შეტევის გადატანა. რაც უფრო ძლიერია დამარწმუნებელი შეტყობინება (მსგავსად ვირუსისა), მით მეტი ზიანი მოქვს მას. მაგრამ რაც უფრო მეტია ადამიანის დამცავი ძალა, მით მეტად შეუძლია მას შეეწინააღმდეგოს დარწმუნებას (დაავადების ანალოგიურად).

არსებობს ორგანიზმის დამცავი ძალების გაძლიერების გაძლიერების ორი ხერხი – სხეულის გავარჯიშება, ვიტამინების მიღება და ა.შ და ანტისხეულის გამომუშავება, როცა ადამიანს აცრიან, დავუშვათ, ინფექციურ დაავადებაზე, მისი სხეული გამოიმუშავებს ანტისხეულს, რაც შემდგომი, უფრო ძლიერი დაავადების დაძლევის გარანტია ხდება. მაკ–გუაიერი ამტკიცებს, რომ ეს ორი ხერხი მიესადაგება დარწმუნების მცდელობებსაც.

პირველი მეთოდი შეწინააღმდეგებას აძლიერებს ადამიანის მოსაზრების მხარდაჭერის ხარჯზე. ეს მიდგომა მდგომარეობს დამატებეითი არგუმენტებით უზრუნველყოფაში, რომლებელთა დამიშნულებაა პირველადი მოსაზრების მხარდეჭერა. მაკ–გუაიერმა ამას უწოდა მხარდამჭერი დაცვა. მეორე წარმოადგენს დაცვას აცრის საშუალებით. მაკ–გუაიერი თვლის, რომ წინააღმდეგობის გაზრდის უფრო ეფექტური მეთოდია დაცვის საშუალებების შექმნა. ადამიანი, რომელმაც შეძლო დარწმუნების შეტევების გაძლება და შეინარჩუნა საკუთარი მოსაზრება, შეძლებს შეეწინააღმდეგოს ახალ შემოტევებს, რაგდანაც მას უკვე აქვს ჩამოყალიბებული ძლიერი დაცვა. დაცვა აცრების საშუალებით შეიცავს ორ ფაქტორს. ის იწყება სუსტი შეტევით (შეტევა უნდა იყოს სუსტი, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის შეცვლის ადამიანის განწყობას და ბრძოლა წაგებული იქნება), შემდეგ კომუნიკაციის ობიექტს ეწევა დახმარება არგუმენტის მიწოდების გზით, ამ სუსტი შეტევის დასაძლევად, ან შეტყობენებით, რომ შეტევა იქნება სუსტი და მისი დაძლევა ადვილი იქნება.

მაკ–გუაიერისა და პაპაგეორგისის მიერ ჩატარებულ კვლევაში (MuGuire, Papageorgis 1961), დაცვის საშუალებების ფორმირებისათვის გამოყენებული იყო ორივე მეთოდი. ისინი მუშაობდნენ მონაწილეთა სამ ჯგუფთან; პირველი გჯუფის წევრები იღებდნენ თავისი პოზიციის მხარდაჭრას; მეორე ჯგუფმა გადაიტანა მცირე შეტევა საკუთარ პოზიციაზე და მოიგერია ის; ხოლო მესამე ჯგუფზე არავითარი შეტევა არ განხორციელებულა. შემდეგ სამივე ჯგუფის წევრების განწყობები დაექვემდებარა ძლიერ შეტევას. მხარდაჭერის მეთოდი გარკვეულწილად დაეხმარა მონაწილეებს წინააღმდეგობის გაწევისას, მაგრამ აცრის მეთოდი უფრო მეტად ეფექტური აღმოჩნდა. მონაწილეებმა, რომლებმაც გაიარეს ასეთი მომზადება, უფრო ნაკლებად შეცვალეს თვიანთი განწყობები, ვიდრე დანარჩენი ორი ჯგუფის წევრებმა.

ერთერთი დასკვნა იმაში მდგომარეობს, რომ მხარდამჭერი დაცვა მაშინ მუშაობს უკეთესად, როცა დარწმუნების ობიექტს სჭირდება, რომ მას ვიღაცამ უკარნახოს გარკვეული არგუმენტი. აცრის საშუალებით დაცვა უკეთ მოქმედებს მაშინ, როცა ობიექტს აქვს სტიმული შეიქმნას საკუთარი დაცვითი არგუმენტები. ამ თვალსაზრისის შესაბამისად, შემდგომმა კვლევებმა აჩვენეს, რომ მხარდამჭერი დაცვა მაშინაა ეფექტური, როცა მომავალი შეტევები შეიცავენ მხარდამჭერის მსგავს არგუმენტებს. ხოლო აცრის საშუალებით დაცვა ეფექტურია მაშინაც კი, როცა შეტევა შეიცავს ახალ არგუმენტებს (McGuire 1964).

აცრის საშუალებით დაცვის დამაჯერებელი ახსნა მოყვანილია კოგნიტური რეაქციის თეორიაში. ის ამბობს, რომ ადამიანი, სუსტი შეტევის მოსაგერიებლად, იყენებს მთელ თავის დაცვის საშუალებებს. ის ამზადებს თავისი პოზიციის გამამყარებელ არგუმენტებს, აყალიბებს კონტრარგუმენტებს საწინააღმდეგო პოზიციის საწინააღმდეგოდ, ამცირებს საწინააღმდეგო მოსაზრების წყაროს და ა.შ. და ეს ყველაფერი უზრუნველყოფს ინდივიდის პოზიციის უფრო ძლიერად დაცვას.

განწყობის შეცვლა დროთა განმავლობაში

აქამდე ჩვენ ვსაუბრობდით კომუნიკაციაზე უშუალო რეაქციის შესახებ, განვიხილეთ სხვადასხვა სიტუაცია და ა.შ. მაგრამ ჩვენ, ასევე, გვაინტერესებს, თუ როგორ იცვლებიან განწყობები დროთა განმავლობაში. მაგალითად, თუ საჭიროა რეკლამის გავლენის შესაძლებლობის შეფასება, მისი შემქმნელი დაინტერესდება შეტყობინების განმეორებით მიწოდებისას გავლენის შედეგებით, ასევე, იმოქმედებს თუ არა ეს შეტყობინება მას მერე, რაც სარეკლამო რგოლი დამთავრდება. ან მკვლევარი შეიძლება დაინტერესდეს, თუ როდის ფიქრდებიან ადამიანები თავისი განწყობების ან ქცევების შედეგებზე და ეს ფიქრი როგორ მოქმედებს მათ აწმყო ქცევასა და განწყობებზე. ფსიქოლოგებიც დაინტერესდნენ მსგავსი საკითხებით.

განწყობის სპონტანური შეცვლა

განწყობის ობიექტზე მსჯელობა, საერთოდ, განწყობას ხდის უკიდურესს, მის პოლარიზებას ახდენს. ტესერის აზრით, ჩვენ საკუთარი რწმენების პერიოდულ რევიზიას ვახორციელებთ და შეთანხმებულობის ზეწოლით, ვცდილობთ ისინი მოვიყვანოთ სხვა რწმენებთან თანხმობაში. მაგ თუ თქვენს საუკეთესო მეგობარზე გაცილებით მეტი დროის მანძილზე იფიქრებთ, ის შეიძლება უფრო მეტად შეგიყვარდეთ. თქვენ შეიძლება გაიხსენოთ მისი ახალი ღირსებები ან გაიხსენოთ ის, რაც ერთაად გადაგხდენიათ. ასევე შეიძლება უსიამოვნო შემთხვევები გაიხსსენოთ, ოღონდ ამჯერად სხვანაირი ინტერპრეტაციით, რათა გაამართლოთ მისი მოქმედება. თუმცა, სხვა მხრივ, თუ თქვენ ბევრს იფიქრებთ საკუთარ მტერზე, თქვენ ის,სავარაუდოდ, უფრო მეტად შეგძულდებათ. თქვენ შეიძლება გააფართოვოთ მისი ცუდი ქმედებები და მოიძიოთ უარყოფითი მოტივები მის დადებით ქმედებებში.

თესერის თეორია იმაში მდგომარეობს, რომ რაიმე საკითხთან დაკავშირებით მსჯელობა აყალიბებეს უფრო პოლარიზებულ განწყობებს, რადგანაც განსჯას შეუძლია ადამიანს ჩამოუყალიბოს უფრო გამძლე განწყობები. მთელი ეს კოგნიტური ქმედებები მოითხოვენ, რომ ადამიანს ჰქონდეს უკვე ჩამოყალიბებული სრტუქტურა, ან სქემა, რომელიც ეხება კონკრეტულ ადამიანს ან საკითხს. პრობლემის სქემატური გაგების გარეშე ადამიანს უჭირს ახალი რწმენის არჩევა და ძველი მოვლენების ახლებური ინტერპრეტაცია და ა.შ.

არსი იმაში მდგომარეობს, რომ მსჯელობა განწყობის პოლარიზებას მხოლოდ მაშინ ახდენს, როცა ადამიანს აქვს სქემა მოცემულ საკითხთან დაკავშირებით და როცა მისი აზრები ფოკუსირებულია სწორედ ამ საკითხზე.(Liberman, Chaiken 1991). ამ მოსაზრების შესამოწმებლად, ჩაიკენმა და იეითსმა (Chaiken Yates 1985) ტესტირება ჩაუტარეს მონაწილეთა 2 ჯგუფს. ამასთან, ერთ ჯგუფს პრობლემის (სიკვდილით დასჯა) მიმართ უკვე წარმოდგენის კარგად ჩამოყალიბებული სტრუქტურები ჰქონდა. ხოლო მეორე ჯგუფის წევრები ასეთ სტრუქტურებს არ ფლობდნენ. ყოველმა ცდისპირმა დაწერა ესე ან ამ თემასთან და კავშირებით, ან სულ სხვა საკითხზე(ცენზურაზე). მხოლოდ იმ ცდისპირებმა, რომლელთაც ჰქონდათ ჩამოყალიბებული წარმოდგენები და წერდნენ ესეს სიკვდილით დასჯაზე, გამოხატეს უკიდურესი განწყობები ამ თემასთან დაკავშირებით. დანარჩენი სიტუაციებიდან არცერთში ასეთ პოლარიზაციას ადგილი არ ჰქონია. ამრიგად, განწყობის პოლარიზებისათვის აუცილებელია რომ ადამიანები განსჯიდნენ კონკრეტულ საკითხს, ისინი უნდა ფლობდნენ საკმარის კოგნიტურ რესურსებს, და არ უნდა არსებობდეს რაიმე ალტერნატიული საკითხი, რომელიც მიიქცევს ყურადღებას ( Liberman, Chaiken 1991).

ცვლილების სიმყარე

მკვლევარებს, ასევე, აინტერესებთ განწყობების,კომუნიკაციით გამოწვეული, ცლილების სიმყარეც. მთლიანობაში, არგუმენტის შინაარსი, თავიდან, სწრაფად ქრება მეხსიერებიდან, მაგრამ შემდგომ, ეს პროცესი ნელდება. თუმცა, განწყობის ცვლილების სიმყარე არაა დამოკიდებული მეხსიერებაში არგუმენტების დეტალების შენახვაზე. გაცილებით დიდი მნიშვნელობა ენიჭება მოვლენებს, რომლებიც კომუნიკაციის შემდგომ ხდება.

ცვლილების სიმყარის ერთ–ერთი ძირითადი პირობაა ის, ახსენებენ თუ არა რეციპიენტს შემდგომ მნიშვნელოვან მომენტებს, მაგალითად წყაროს სანდოობას. კელმანი და ჰოვლანდი (Kelman, Hovland 1953) ცვლიდნენ წყაროს სანდოობის დონეს და დასკვნითი ტესტების ჩატარებისას, მიიღეს, რომ როცა წყაროს სანდოობა ყველაზე მაღალი იყო, განწყობები ყველაზე მეტად მაშინ იცვლებოდა. 3 კვირის შემდეგ, სანდოობის განსხვავებულობის აღქმა გაქრა და ნაკლებადსანდო წყაროსგან მიღებული ინფორმაციაც ისევე ეფექტურად ცვლიდა განწყობას, როგორც მაღალი სანდოობის მქონე წყაროდან მიღებული. ამ მოვლენას ეწოდა მძინარეს ეფექტი.

ამ ეფექტის წარმოშობის მიზეზი უცნობია, შესაძლოა ის მდგომარეობს იმაში, რომ დროთა განმავლობაში, წყაროსადმი ნდობა გამოეყოფა შეტყობინების შინაარსს, ე.ი. რეციპიენტს ახსოვს შეტყობინება, მაგრამ არ ახსოვს, ვისგან მიიღო ის. ალტერნატიულ ახსნას გვთავაზობს დიფერენციული მოდუნების(შესუსტების) თეორია, ( Pratkanis, Greenwald, Leippe, Baumgrander 1988), რომელიც უშვებს, რომ შემამცირებელი სტიმულის (ამ შემთხვევაში ნდობის დაბალი დონის წყარო) გავლენა სუსტდება უფრო სწრაფად, ვიდრე თავად შეტყობინების გავლენა. წარმოქმნის მიზეზის მიუხედავად, მძინარეს ეფექტი ფართოდაა გავრცელებული.

განწყობის ცვლილება შეიძლება ხელოვნურად ავიცილოთრეციპიენტის წინასწარი გაფრთხილებით კომუნიკატორის მიზნების შესახებ. ადამიანებს აქვთ ტენდენცია იყვნენ შეუვალნი, როცა თვლიან, რომ მათ დარწმუნებას აპირებენ. თუმცა დროის გასვლასთან ერთად, ასეთი ადამიანები უფრო მეტად იცვლიან განწყობებს, რადგანაც ავიწყდებათ შემამცირებელი სტიმული (დარწმუნების მცდელობა) (Watts, Holt 1979) .

განწყობა და ქცევა

თავდაპირველად არსებობდა მოსაზრება, რომ განწყობა განსაზღვრავს ქცევას. მაგალითად, ჭეშარიტი ქრისტიანები გამოირჩევიან პატიოსნებისთ, მოკრძალებულობით და თანაგრძნობით, ხოლო ლათინოამერიკელების წინააღმდეგ განწყობილი ადამიანები, ნაკლებ სავარაუდოა,რომ თავიანთ შვილებს გაუშვებენ სასწავლებლად ისეთ სკოლაში, სადაც სწავლობენ ასეთი ოჯახების შვილები. განწყობები იწვევენ მნიშვნელოვან ინტერესს იმასთან დაკავშირებით, რომ ისინი რეალურად ახდენენ გავლენას ქცევაზე.

მიუხედავად ამისა, მრავალ სიტუაციაში, ქცევას არ აპირობებს განწყობა. მაგალითად, საჯარო სკანდალებში გახვეული სატელევიზიო „მქადაგებლები“ ნაკლებად მოიქცევიან ტრადიციული რელიგიური რწმენების შესაბამისად. რამდენჯერ შეგიმჩნევიათ რომ გაცნობისას ადამიანები გიღიმიან და გეუბნებიან რომ ”სასიამოვნოა”, მაგრამ ხედავთ რომ ნამდვილად არ არის სასიამოვნო :) რა დონეზე აკონტროლებენ განწყობები ქცევებს სინამდვილეში?

განყობის ქცევაზე გავლენის დონის განსაზღვრა გახდა მკვლევარებს შორის დავის ერთერთი მნიშვნელოვანი საგანი. თავისი კლასიკური კვლევის მსვლელობისას, ლა პიერი, თეთრკანიანი პროფესორი მოგზაურიბდა აშშ-ში ახალგაზრდა ჩინელ წყვილთან ერთად. ისინი გაჩერდნენ 66 სასტუმროში და ისადილეს 184 რესტორანში. მიუხედავად იმ დროისათვის აშშ-ში არსებული ნეგატიური დამოკიდებულებისა აზიელების მიმართ, ყველა სასტუმროში, ერთის გარდა, მათ მისცეს ნომერი და აბსოლუტურად ყველა რესტორანში გაუწიეს მომსახურება. რამდენიმე ხნის შემდეგ, ამ სასტუმროებას და რესტორნებში, გააგზავნეს წერილები, რომელშიც ეკითხებოდნენ თანახმა არისნ თუ არა მფლობელები სტუმრად მიიღონ ჩინელების ჯგუფი. 128 მიღებული პასუხიდან 92% შეიცავდა უარს. ე.ი. ჩინელმა წყვილმა მიიღო თითქმის იდეალური მომსახურება, მაგრამ შემდგომი წერილობითი უარები მოწმობდა დისკრიმინაციის მაღალ დონეს. ლაპიერი და მრავალი ფსიქოლოგი ამ მონაცემებს განიხილავდნენ, როგორც მნიშვნელოვან განსვლას ქცევასა და განწყობას შორის.

მიუხედავად ამისა, ეს დასკვნა კრიტიკის ქარცეცხლში იქნა გატარებული და მიჩნეულ იქნა, რომ ადგილი ქონდა განწყობასას და ქცევას შორის კავშირის შეუფასებლობას. შემდგომმა კვლევებმა აჩვენეს განწყობასა და ქცევას შორის კავშირის უფრო მაღალი დონე. თუმცა განსხვავებულ სიტუაციებში ეს კავშირი განსხვავებული სიმყარით ხასსიათდება. ბოლო წლებში ჩატარდა კვლევები, რათა დადგენილიყო ის პირობები რომლებიც საზღვრავენ განწყობასა და ქცევას შორის შეთანხმების მეტნაკლებად მნიშვნელოვან ხარისხს. ახლა ნათელია რომ მყარი განწყობები, მნიშვნელოვანი განწყობები, ადვილად შესაფასებელი განწყობები, პირდაპირი გამოცდილებით შეძენილი განწყობები, განსყობები რომლებშიც ადამიანები დარწმუნებულები არიან და განწყობები რომლებიც აჩვენებენ შეთანხმების ახალ დონეს ცოდნასა და გრძნობებს შორის, უფრო მეტად შესაფერისნი არიან ქცევის წინასწარმეტყველებისთვის.

განწყობის ძალა

განწყობასა და ქცევას შორის მაღალი შეთანხმების ერთერთი მთავარი პირობაა ძლიერი და მკვეთრი განყობის არსებობა. ძლიერი განწყობები უფრო მყარი და საფუძვლიანია. ისინი ეხება იმ საკითხებს, რომლებსაც ადამიანისთვის პირადი პრინციპული მნიშვნელობა გააჩნიათ,რომელთა სიღრმეს და განსაზღვრულობას ისინი შეიგრძნობენ. ისინი ხშირად ყალიბდებიან უშუალოდ გამოცდილების საფუძველზე და შედეგად ხდებიან ადვილად ხელმისაწვდომნი. განწყობასა და ქცევას შორის შეუთავსებლობა ყველაზე ხშირად ეხება სუსტ ან ამბივალენტურ განწყობას.

ყველაფერი რაც უკავშირდება ძლიერი განწყობების ჩამოყალიბებას, ასევე გავლენას ახდენს ქცევას და განწყობას შორის კავშირის გაძლიერებაზე. ერთერთი ასეთი ფაქტორია განწყობის ობიექტის შესახებ ინფორმაციის რაოდენობა, რომელსაც ჩვენ ვფლობთ. მაგალითად, კოლგრენმა და ვუდმა 1986 წელს დაადგინეს, რომ სტუდენტების ქცევის ფორმები, რომლებიც ასახავდნენ მათ დამოკიდებულებას გარემოს მიმართ და მათი განწყობები გარემოს მიმართ უფრო შეთანხმებული იყო იმათთან, რომლებმაც იცოდნენ უფრო მეტი გარემოს დაცვის შესახებ. განწყობის კიდევ ერთი გამაძლიერებელი ფაქტორია მისი გამეორება და გავარჯიშება. განწყობასა და ქცევას შორის კავშირი მატულობს, როცა ადამიანები ფიქრობენ თავიან განწყობებზე და გამოხატავენ მათ, შესაძლოა იმიტომ რომ ეს ეხმარება განწყობის გაძლიერებას. ხშირად ძლიერი განწყობები არიან უფრო ”გამაგრებულები”, პრინციპულები, ე.ი ისინი დაკავშირებულები არიან ადამიანის რწმენებთან. ამრიგად, მნიშვნელოვანი განწყობები უნდა გვეხმარებოდეს ადამიანის ქცევის წინასწარმეტყველებაში. ამ ვარაუდის შესაბამისად, მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ გარემოს დაცვასთან დაკავშირებული პრინციპული განწყობები უფრო მეტად იყო დაკავშირებული ქცევასთან, ვიდრე სუსტი განწყობები.

რაიმე საკითხთან დაკავშირებით პირდაპირი პირადი გამოცდილების არსებობა საშუალებას გვაძლევს უფრო მეტი ვილაპარაკოთ და ვიფიქროთ ამ პრობლემაზე, ვიდრე პრობლემის ზედაპირული ცოდნა. აქედან გამომდინარე, განწყობასა და ქცევას შორის კავშირი მეტია, როცა ჩვენ განწყობის ობიექტთან უშუალო ურთიერთობის გამოცდილება გვაქვს, ვიდრე როცა უბრალოდ გაგვიგია ან წაგვიკითხავს მის შესახებ. მკვლევარებმა აჩვენეს ეს კანონზომიერება კვლევის საშუალებით, რომელშიც მონაწილე სტუდენტებს შეუქმნეს საცხოვრებელი ადგილის დეფიციტი. მრავალ პირველკურსელს შემოდგომის სემესტრის პირველი რამდენიმე კვირა მოუწიათ საერთო საცხოვრებლის ჰოლში გასაშლელ საწოლებზე ძილი, ხოლო სტუდენტების ნაწილი უზრუნველყოფილი იყო ოთახებით. მკვლევარები აფასებდნენ სტუდენტების განწყობებს ამ კრიზისის მიმართ და მათ ინტერესს უფრო მეტად შესაძლო მოქმედებების მიმართ (მაგალითად ხელმოწერების შეგროვება და პეტიციის გავრცელება ან ამ პრობლემასთან დაკავშირებით შესაბამისი კომიტეტის მუშაობაში ჩართვა). იმ სტუდენტების განწყობები და ქცევები, რომლებიც ფლობდნენ უშუალო პირად გამოცდილებას კრიზისთან დაკავშირებით, იყვნენ უმაღლეს დონეზე შეთანხმებულები და პირიქით - ვისაც უშუალო გამოცდილებე არ ქონდა კრიზისთან დაკავშირებით, მათი ქცევა არ იყო დამოკიდებული განწყობებზე.

განწყობის ძალის კიდევ ერთი წყაროა რაიმე კანონიერი ან პირადი დაინეტერესებულობა საკითხისადმი. ამ იდეის დასადასტურებლად მკვლევარებმა შეისწავლეს ადამიანების დამოკიდებულება თუ რა ასაკიდან უნდა იყოს დასაშვები ალკოჰოლის მიღება. 1978 წელს მიჩიგანის შტატის ამომრჩევლებმა შემოიტანეს წინადადება გაეზარდათ ეს ასკობრივი ზღვარი 18-დან 21 წლამდე. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ 21წლამდე ასაკის სტუდენტებს ექნებოდათ ამ საკითხისადმი მეტი პირადი დამოკიდებულება, ვიდრე 21წელზე უფროსი ასაკის სტუდენტებს. უეჭველია ამ საკითხთან დაკავშირებული განწყობები იყო უფრო მჭიდროდ დაკავშირებული ქცევასთან (მოსახლეობის ნებაყოფლობითი გამოკითხვა) იმ მონაწილეებთან, ვისაც ქონდა ამ საკითხისადმი კანონიერი დაინტერესება.

განწყობის ძალასთან მჭიდროდაა დაკავშირებული მნიშვნელოვნობის გაგება. მნიშვნელოვნი განწყობები ეს არის განწყობები რომლებიც ეხება ძირითად ღირებულებებს, პირად ინტერესებს და/ან იდენტიფიკაციას ინდივიდებთან ან ჯგუფებთან, რომელთაც ადამიანები ძალიან აფასებენ. მსგავსი განწყობები ხასიათდებიან დარწმუნებასთან ძლიერი შეწინააღმდეგებით, ასევე აჩვენებენ ძლიერ კავშირს ქცევასთან.

განწყობის სიმყარე

მყარი გამწყობები ადვილად გვამახსოვრდება, რაც გვეხმარება ქცევის დიდი სიზუსტით წინასწარმეტყველებაში, ვიდრე იმ შემთხვევაში, როდესაც განწყობები ნაკლებად მყარი და ნაკლებას ხელმისაწვდომია. როდესაც განწყობები არამყარია აწმყო რწმენები უკეთ წინასწარმეტყველებენ მომავალ ქცევას, ვიდრე ისინი, რომელიც ადამიანს ქონდა რამდენიმე თვის ან წლის წინ. თქვენ შეიძლება ვერც აღმოაჩინოთ მჭიდრო კავშირი იმ შეფასებებს შორის, რომელთაც კოლეჯის სტუდენტი აძლევს თავისი კარიერის შესაძლებელ ვარიანტებს და თავის კარიერულ გეგმებს შორის, თუ ეს შეფასებები მან გააკეთა პირველ კურსზე, ხოლო გეგმები შეფასდა როცა ის ამთავრებდა კოლეჯს. ამრიგად, განწყობასა და ქცევას შორის შეთანხმება თავის მაქსიმუმს აღწევს მაშინ როცა, მათჳ შეფასება ხდება ერთდროულად.

ხანგრძლივი დროითი შეთანხმებები ამ შეთანხმებას ასუსტებენ, რადგანაც განწყობები იცვლება, ასევე იცვლბიან ადამიანები და სიტუაციები. მაგალითად, ის ფაქტი, რომ 25წლის ქალი ამბობს რომ არ სურს შვილების ყოლა, ეს აუცილებლად არ აისახება მის ქცევაზე 30წლის ასაკში. რაც უფრო დიდია დროის ინტერვალი განწყობის შეფასებასა და ქცევას შორის, მით მეტი შეუსაბამობა შეიძლება აღმოცენდეს. მაშასადამე, ნათქვამისა და ქცევის შეფასებისას ყოველთვის დარწმუნდით, რომ თქვენ არ ცდილობთ ადამიანს გააკეთებინოთ ის რის შესახებაც ის 2წლის წინ საუბრობდა. შესაძლოა რაღაც შეცვლილიყო.

განწყობების ხელმისაწვდომობა

განწყობები რომელთა ამოღებაც მეხსიერებიდან ადვილია, უფრო ძლიერ გავლენას ახდენენ ქცევაზე განწყობის ხელმისაწვდომობის ძირითადი განუსაზღვრელი ფაქტორია ის, თუ რამდენად ხშირად გამოხატავს მას ადამიანი. მაგ, დავუშვათ, რომ თქვენს სკოლაში გააუქმეს ნიშნის დაწერის ტრადიციული სისტემა, ხოლო თქვენ დარწმუნებული ხართ რომ ეს ცვლილება არაა მართებული. თუ თქვენ გაქვთ აზრის გამოხატვის რეგულარული საშუალება, ეს გავლენას იქონიებს თქვენს ქცევაზე და თქვენ ალბათ განიხილავთ ამ პრობლემას რომელიმე პედაგოგთან; თუ თქვენ ნაკლებად გაქვთ აზრის გამოხატვის საშუალება ამ საკითხთან დაკავშირებით, თქვენ შეიძლება ელაპარაკოთ პედაგოგს ისე, რომ არ განიცადოთ მისი გავლენა. რაც უფრო ხშირად გაჟღერდება განწყობა, მით უფრო მყარი ხდება ის. ამრიგად, ადვილად ხელმისაწვდომი განწყობები თანდათან ხდებიან მნიშვნელოვანნი, და რაც უფრო ხშირად გამოხატავთ მათ, მით უფრო მნიშვნელოვანი ხდება ის თქვენთვის. ადვილად ხელმისაწვდომი განწყობის ქცევაზე გავლენის ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზი არის ის რომ ისინი ადვილად ამუშავდებიან შესაბამისი ობიექტის მინიმალური ხსენებისას ან მისი გამოჩენისას გარკვეულ სიტუაციებში. მაგალითად, ნიშნის მიღებამ წერით დავალებაში შეიძლება ავტომატურად გამოიწვიოს თქვენი განწყობა ნიშნის დაწერის პოლიტიკასთან დაკავშირებით. თუმცა, კვლევებმა აჩვენეს რომ განწყობის ობიექტის თანდასწრება ააქტიურებს არამარტო ხელმისაწვდომ განწყობებს, არამედ სხვა განწყობებსაც. ეს ნიშნავს, რომ ქცევების დიდი ნაწილი გასაზღვრულია ჩვენი განწყობებით, თუმცა ეს ხშირად გაუცნობიერებლად ხდება.

გაწყობის ქცევასთან შესაბამისობა

კიდევ ერთი აშკარა მაგრამ იგნორირებადი ფაქტი არის ის, რომ როცა განწყობა და ქცევა ერთმანეთს შეესაბამება, ისინი უფრო მჭიდროდ არიან დაკავშირებულნი ერთმანეთთან. ლა პიერის მიერ წამოყენებული საკითხები ჩინელი წყვილის შესახებ მთლიანობაში და კონრეტულად ამ წყვილის სასტუმროების მფლობელთათვის აშკარად არაერთგვაროვანია. საერთოდ არსებობს ქცევისა და განწყობის შესაბამისობის ძლიერი ტენდენცია, როცა განწყობა ეხება უშუალოდ იმ ქცევას, რასთანაც ადამიანს აქვს უშუალო კავშირი,ვიდრე როცა განწყობა ზოგადია.

განწყობის გამოხატვა

უმრავლეს სიტუაციაში, ქცევა შეიძლება შეესაბამებოდეს რამდენიმე განწყობას ერთდროულად, მაგალითად, გამოცდაზე გადაწერა შეიძლება განსაზღვრული იყოს, როგორც პატიოსნებასთან დაკავშირებული სუსტი განწყობებით, ისე სურვილით - ჩააბარო იურიდიულ სკოლაში. ქცევის და განწყობის შეთანხმების მნიშვნელოვანი დეტერმინანტია მოცემული განწყობის გამოხატვა.

გამოხატვის მქონე განწყობა უფრო მეტად იქნება დაკავშირებული ქცევასთან. ამის საჩვენებლად შნაიდერმა და სვანმა შეარჩიეს მონაწილეები სასამართლო პროცესის სიტუაციის იმიტაციისთვის და მოამზადეს სექსუალურ დისკრიმინაციასთან დაკავშირებული საქმე. ”გამოხატული განწყობის” პირობა იქმნებოდა შემდეგნაირად: პოზიცია ”დამნაშავეა”-სთან დაკავშირებული განწყობების განსხვავებულობა იქმნებოდა იმით, რომ სხდომის დაწყებამდე რამდენიმე წუთით ადრე მონაწილეებს სთხოვდნენ საკუთარი აზრების ორგანიზებას დისკრიმინციის მსხვერპლის სასარგებლოდ. პოზიცია ”არაა დამნაშავე” არ იქმნებოდა რაიმე თხოვნით. როცა განწყობები ხდებოდა გამოხატული ისინი მჭიდროდ იყო დაკავშირებული ნაფიცმსაჯულების ვერდიქტთან. თავის მხრივ, მონაწილეთა აზრი სუსტად იყო დაკავშირებული ვერდიქტთან როცა განწყობები არ იყო გამოხატული.

გამოხატულებას აქვს განსაკუთრებული მნიშვნელობა, როცა განწყობა არც ისე მნიშვნელოვანია. როცა განყობა ძლიერია არ არის აუცილებელი მასზე ყურადღების გამახვილება იმისთვის რათა ადამიანმა თავისი ქცევა ააწყოს მის შესაბამისად. მკვლევარებმა შეისწავლეს სტუდენტები პარკინგის ადგილის დეფიციტისას უნივერსიტეტის საერთო საცხოვრებელთა ახლოს. მანქანის მქონე სტუდეტებმა ეს დეფიციტი უფრო ძლიერად შეიგრძნეს, რადგანაც მეტ დროს ხარჯავდნენ ცარიელი ადგილის ძებნაში ან ჯარიმდებოდნენ არაკანონიერი პარკინგისთვის. მკვლევარებმა ივარაუდეს რომ მანქანიან სტუდენტებს ექნებოდათ უფრო ძლიერი განწყობები, რადგანაც მათ მიიღეს უშუალო გამოცდილება დეფიციტთან შეჯახებისა. მკვლევარებმა შესთავაზეს ორივე ჯგუფის სტუდენტებს მოესმინათ ჩანაწერი რომელიც შეიცავდა ჩივილს პარკინგის პრობლემასთან დაკავშირებით, რათა გაეხადათ მათი განწყობები გამოხატული. სხვა სტუდენტებს ასმენინებდნენ ჩანაწერს ტენინის შესახებ. პირველმა ჩანაწერმა გაზარდა განწყობასა და ქცევას შორის შეთანხმება (............)მხოლოდ იმ სტუდენტებში, ვისაც ქონდა მცირე გამოცდილება ამ საკითხთან დაკავშირებით, ე.ი. იმათში, ვისაც ქონდა უფრო ზუსტი განწყობები.

ამ საკითხში უფრო წინ წასაწევად, უნდა აღინიშნოს, რომ განწყობის ემოციური კომპონენტის გამოხატვის გაძლიერება (ე.ი. განწყობის ობიექტის მიმართ ) ზრდის მის გავლენას ქცევაზე, მაშინ როცა კოგნიტური კომპონენტის გამოხატვის გაძლიერება (ე.ი. განწყობის ობიექტთან დაკავშირებული ადამიანის დარწმუნების აქტივაცია) ხდის კოგნიტურ კომპონენტს ქცევის უფრო ძლიერ დეტერმინანტად. თუმცა, როდესაც კოგნიტური და აფექტური კომპონენტები ერთმანეთს ემთხვევა, არ აქვს მნიშვნელობა, რომელლიც მათგანი იქნება მეტად გამოხატული: ორივეს ექნება ძლიერი კავშირი ქცევასთან.

ფიქრი განწყობის შესახებ

როდესაც ადამიანი ცდილობს მიიღოს გადაწყვეტილება დაკავდეს თუ არა ზაფხულში რაიმე სამუშაოთი ან რა შესასწვლი დისციპლინა აირჩიოს კოლეჯში, მან შეიძლება გამოიყენოს უბრალო სტრატეგია ყველა შესაძლებელი ვარიანტის შესაფასებლად და ყველა მხარდამჭერი და საწინააღმდეგო არგუმენტის გასანალიზებლად. მიუხედავად თავის მიმზიდველობისა, მათი სტრატეგია ამცირებს კავშირს ქცევას და განწყობას შორის. მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ მიზეზების ასეთი შესაწავლა ახდენს დამანგრეველ გავლენას ამ განწყობებზე და ამცირებს მათ გავლენას მომდევნო გადაწყვეტილებაზე.

მიზეზების ანალიზი, რომელიც განწყობის საფუძველია, რეალურად, ხდება განწყობების დროებითი ცვლილებების მიზეზი. შეიძლება, ეს იმიტომ ხდება, რომ ადამიანები ბევრ დროს არ უთმობენ თავიანთი განწყობების განსჯას და ამიტომაც, როცა ვალდებულები ხდებიან გააკეთონ ეს(განსაჯონ), ისინი თავიანთი ყურადღების ფოკუსირებას ახდენენ გარკვეულ ასპექტებზე, რაც ამ ასპექტებს ხდის უფრო შესამჩნევს. შედეგად, განსჯებს მივყავართ განწყობის შემდგომი გავლენების გაძლიერებულ შეუსაბამობამდე სხვა მსჯელობებსა და გადაწყვეტილებებზე.

სიტუაციური ზეწოლა

საზოგადო ქცევისას, ყველა შემთხვევაში, ადამინებს არამარტო თავიანთი განწყობის გავლენის ქვეშ ემუქრებათ, არამედ გარკვეული სიტუაციის გავლენის ქვეშ მოხვედრაც. ძირი სიტუაციური ზეწოლის შემთხვევაში, განწყობები არ განსაზღვრავენ ქცევას იმავე ხარისხით, ვიდრე მაშინ, როცა მსგავსი ზეწოლა საკმაოდ სუსტია. ამის დანახვა ძალზედ ადვილია ლა პიერის კვლევაში. ძნელია უარი უთხრა კარგად ჩაცმულ და რესპექტაბელურ ადამიანებს, ვისაც სურთ ნომრის აღება სასტუმროში ეთნიკური ჯგუფის მიმართ, რომლებსაც ისინი მიეკუთვნებიან, წინაგანწყობის შეგრძნების მიუხედავადაც კი. გარეგანი ზეწოლა აღმოჩნდება კიდევ უფრო ძლიერი, რადგან კანონი ამბობს J რომ ოთახი უნდა მიართვა ნებისმიერ ადამიანს, რომელსაც სურს მისი მიღება და შეუძლია გადახდა.

განწყობაზე სიტუაციური ზეწოლა იმდენად ძლიერი შეიძება იყოს რომ, ზოგჯერ, განსხვავებულ სიტუაციებში ადამიანები იღებენ სრულიად განსხვავებულ განწყობებს ერთი და იმავე ობიექტის მიმართ. მაგალითად შეგვიძლია განვიხილოთ მინარდის შეტყობინება იმის შესახებ, რომ შახტაში მუშაობისას, პოკაჰონტასის ნახშირის საბადოსთან დასავლეთ ვირჯინიაში, თეთრკანიანი მეშახტეები შავკანიან მეშახტეებს ექცეოდნენ როგორც თანასწორებს, მაგრამ მათთან ზემოთ შეხვედრისას, ისინი მათ განიხილავდნენ, როგორც სოციალურად უფრო დაბალ საფეხურზე მდგომებს. ამგვარად, ჩვენ ხშირად ვაყალიბებთ განწყობებს, რომლებიც ეხება ერთი და იმავე ობიექტს, კონტექსტზე დამოკიდებულებით, რასაც მივყავართ შეუსაბამობის გაჩენამდე ჩვენს განწყობებსა და ქცევას შორის, რაც, რეალურად, შეიძლება ირეკლავდეს მრავალრიცხოვან კონტექსტუალურ განწყობებს.

5.4 ფაქტორები რომლებიც განსაზღვრავენ მაღალ შეთანხმებულობას განწყობებსა და ქცევებს შორის

განწყობა არის ძლიერი

· არ არსებობს განწყობის მიმართ წინააღმდეგობა

· აფექტური და კოგნიტური ფაქტორების შესაბამისობა

· ინფორმაცია განწყობის ობიექტის შესახებ

· უშალო პირადი გამოცდილება, რომელიც დაკავშირებულია განწყობის ობიექტთან

განწყობა გამძლეა დროის განმავლობაში

განწყობა შეესაბამება ქცევას

განწყობა არის გამოხატული

არ აქვს ადგილი წინააღმდეგობრივ სიტუაციურ ზეწოლას

დასასრულს, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ერთ შემთხვევაში განწყობები მჭიდროდაა დაკავშირებული ქცევასთან, ხოლო მეორ შემთხვევაში - არა. ზოგიერთი ფაქტორი, რომელიც განსაზღვრავს ამ შესაბამისობის ხარისხს, მოცემულია 5.4. ტაბულაში.

განწყობის ობიექტი

ხანდახან, გარკვეულ სიტუაციებში, წინააღმდეგობის მიზეზები განწყობებსა და ქცევას შორის განპირობებულია არა განწყობის ასპექტებით, არამედ განწყობის ობიექტის ასპექტებით. მაგ, მკვლევარებმა აღმოაჩინეს ე.წ. „ტიპიურობის ეფქტი“, რომელიც მდგომარეობს იმაში, რომ განწყობების, რომლებიც ეხება სოციალურ კატეგორიებს, დიდი ხარისხით განსაზღვრავენ ქცევას რაიმე კატეგორიის ტიპიურ წევრებთან ურთიერთობაში, ვიდრე არატიპიურებთან. მაგ, თუ ჰაროლდი იტანჯება ჰომოფობიით, მაშინ ის შეიძლება გაურბოდეს კონტაქტს ახალგაზრდა, ქალის მსგავს ასისტენტ მასწავლებელთან, რომელიც გამოიყურება როგორც ტიპიური გეი. თუმცა, ჰაროლდი შეიძლება საკმაოდ კომფორტულად გრძნობდეს თავს იმ მამაკაცის საზოგადოებაში, რომლის შესახებაც მან იცის რომ ის არის ჰომოსექსუალი, მაგრამ ეს მამაკაცი დაკავებულია სპორტით დახურულ შენობებში და მას უყვარს ლუდის დალევა მეგობრებთან, ეს ფაქტორები ქცევისა კი ნაკლებად ტიპიურია „ჰომოსექსუალის“ სტერეოტიპული ხატისთვის, რომელიც ჩამოუყალიბდა ჰაროლდს.

ლორდმა და მისმა კოლეგებმა გადაამოწმეს ეს ჰიპოთეზა რამდენიმე საინტერესო კვლევით. თითოეულ შემთხვევაში, ისინი აფასებდნენ ცდისპირების სტერეოტიპებს განსახილველი ჯგუფის მიმართ; შემდეგ, ისინი წარუდგენდნენ ცდისპირს საკონტროლო ადამიანს(ობიექტს), რომელიც შეესაბამებოდა ან არ შეესაბამებოდა მოცემულ სტერეოტიპს, და ეკითხებოდნენ ცდისპირს იმის შესახებ, თუ როგორ მოიქცევა ის ამ ადამიანთან ურთიერთობაში. პირველ კვლევაში, იკვლევდნენ პრინსტონის მამრობითი სქესის წარმომდგენელი იმ სტუდენტების განწყობებს, რომლებიც ზუსტად შეესაბამებოდნენ ჰომოსექსუალის სტერეოტიპულ სახეს, ან სრულიად არ შეესაბამებოდნენ მას. როგორი იყო მათი ქცევა ჯონ ბ.-ს მიმართ? მზად იყვნენ თუ არა ისინი ეჩვენებინათ მისთვის საერთო საცხოვრებელი, ან წარედგინათ ის თავიანთი მეგობრებისთვის, ან უქმეებზე საკუთარ სახლში დაეპატიჟებინათ ჯონი? სტუდენტების მზაობა ჯონისთვის დახმარების გასაწევად შეესაბამებოდა, ჰომოსექსუალებთან დაკავშირებულ, მათ საერთო განწყობებს უფრო დიდ ხარისხში მაშინ როცა ის(ჯონი) შეესაბამებოდა მათ ჰომოსექსუალის სტერეოტიპს, ვიდრე მაშინ როცა ეს არ შეინიშნებოდა.

გაცნობიერებული ქცევის მოდელი

შესაძლოა, განწყობასა და ქცევას შორის კავშირების საერთო თეორიის შექმნის და შემოწმების ყველაზე მნიშნელოვანი გზა იყოს ფიშბეინის და ეიჯენის გაცნობიერებული ქცევის მოდელი. ეს თეორია წარმოადგენს იმ ფაქტორების დადგენის მცდელობას, რომლებიც განსაზღვრავენ შეთანხმებულობას განწყობასა და ქცევას შორის. თეორიის საფუძვლად დევს ვარაუდი იმის შესახებ, რომ ჩვენ ვხედავთ ჩვენს თავს ჩვენივე გაცნობიერებული მიზნების შესაბამისად, რომლებიც, თავის მხრივ, ეფუძნება ჩვენი ქცევის რაციონალურ შეფასებებს, ქცევის პოტენციურ შედეგებს და იმას, თუ როგორ მიიღებენ ამ ქცევას სხვა ადამიანები. ეს მოდელი წარმოდგენილია 5.6. სურათზე.

5.6. გაცნობიერებული ქცევის მოდლი, იმ ფაქტორების გათვალისწინებით, რომლებიც განსაზღვრავენ ადამიანის ქცევას

განწყობა ქცევასთან დაკავშირებით

ქცევის შედეგების შეფასება

თითოეული შედეგის შესაძლებლობა

ქცევითი განზრახვა

ქცევა

___ -____--___

ქცევის გამართლება ავტორიტეტული ადამიანების მიერ

მოტივაცია დაემორჩილო სხვების სურვილს

სუბიექტური სოციალური ნორმები

_____

___

გაცნობიერებული ქცევის თეორიის ცენტრალური პუნქტი არის ადამიანის ქცევით მიზნებზე დაყრდნობით, მისი ქცევის წინასწარმეტყველების შესაძლებლობა. თუ ქალი ამბობს, რომ ის მოტივირებულია რომ გამოიყენოს კონტრაცეპტივები, რათა თავიდან აირიდოს ორსულობა, მაშინ ის გააკეთებს ამას უფრო დიდი ალბათობით, ვიდრე ქალი, რომელსაც არ აქვს ასეთი განზრახვა(კონტრაცეპტივის გამოყენება). თვითონ ქცევითი მიზნები (განზრახვები) შეიძლება იქნენ ნაწინასწარმეტყველები ორ საბაზისო, ქცევასთან დაკავშირებულ (ფიქრობს ქალი, რომ კონტრაცეპტივების გამოყენება მისთვის პოზიტიური ნაბიჯია?) და სუბიექტურ სოციალურ ნორმებთან დაკავშირებულ (ქალის აზრით, რას ფიქრობენ სხვა ადამიანები იმის შესახებ, თუ რა უნდა გააკეთოს მან: უნდა ეს მის პარტნიორს? რა აზრისაა ამაზე ეკლესია? მისი დედა?) ცვალებად განწყობაზე დაყრდნობით.

ადამიანის განწყობა, რომელიც მის საკუთარ ქცევას ეხება, შეგვიძლია ვიწინასწარმეტყველოთ მოსალოდნელი სარგებლის თეორიის დახმარებით: თითოეული შესაძლებელი შედეგის სასურველობას პლიუს მისი შესაძლებლობა (მაგ, ამ ქალისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ორსულობისთვის თავის არიდება, ხოლო ჩასახვის საწინააღმდეგო ტაბლეტები პრაქტიკულად ამის გარანტიას იძლევიან; ჩასახვის საწინააღმდეგო აბებს აქვთ არასასიამოვნო გვერდითი მოვლენები, თუმცა ეს ყველაზე არ აისახება, ვინს მას იღებს). სუბიექტური სოციალური ნორმები ყალიბდება (და პროგნოზირდება) ადამიანის მოლოდინის საფუძველზე, რომლებიც ადამიანებს ავტორიტეტებად ემსახურებიან და ასევე ადამიანის სურვილიდან გამომდინარე, შეესაბამებოდეს ამ მოლოდინებს (მაგ, ქმარს სურს რომ ცოლი იღებდეს ჩასახვის საწინააღმდეგო აბებს, მას კი (ქალს) სურს მას მიანიჭოს სიამოვნება; მისი(ქალის) ეკლსია მკაფიოდ გამოხატავს თავის წინააღმდეგობას ამასთან დაკავშრებით, მაგრამ ქალი ფიქრობს, რომ ეს შეხედულებები უკვე მოძველდა და ისინი მას აღარ აღელვებს.). მრავალი სოციალური ფსიქოლოგი მიდის გაცნობიერებული ქცევის მოდელთან, იმიტომ რომ ის ადამიანებს წარმოადგენს არამარტო გონიერებად, არამედ განწყობის ცენტრალური ადგილი გადააქვს ქცევის დეტერმინაციაში. გარდა ამისა, მას გააჩნია ისეთი ღირსება, როგორიცაა სიმარტივე: მოდელი ხსნის ქცევის ფორმების მრავალფეროვნებას არც თუ ისე ბევრი ცვლადის გამოყენებით. შესაბამისად, გაცნობიერებული ქცევის მოდელს გააჩნია ფართე გაგება. მარტივი მაგალითია მანსტიდის და მისი კოლეგების კვლევები, რომლებიც ცდილობდნენ ეწინასწარმეტყველათ ხელოვნურ კვებას გამოიყენებდნენ ორსული ქალები თუ ბუნებრივს. ანკეტების მეშვეობით, რომლებიც ივსებოდა მშობიარობამდე, მკვლევარები აფასებდნენ ქცევით განზრახვებს ( განზრახული აქვს თუ არა ქალს ბავშვი ძუძუთ კვებოს?), ქცევასთან დაკავშირებული განწყობებს (მაგ, სჯერა თუ არა მას რომ ბავშვის ძუძუთი კვება აჩენს უფრო მჭიდრო კავშირს დედასა და შვილს შორის და რამდენად მნიშვნელოვანია ეს კავშირი?) და სუბიექტურ სოციალურ ნორმებს (რას ანიჭებს უპირატესობას ქალის პარტნიორი, ახლო მეგობარი და ექიმი, და რამდენად ძლიერი იყო ქალის მოტივაცია რომ მიყოლოდა მათ სურვილებს?). მკვლევარებმა გამოააშკარავეს, რომ მომავალი ქცევის წინასწარმეტყველება გაცნობიერებული ქცევის მოდელის მეშვეობით გამოდგა ძალიან წარმატებული. განსხვავებული განწყობების კორელაციამ რეალურად მშობიარობის შემდეგ ბუნებრივ კვებასთან შეადგინა 77%, რაც საკმაოდ მაღალი მაჩვენებელია. წარმატებული იყო ამ მოდელის გამოყენება მრავალი სხვა ქცევის ფორმის წინასწარმეტყველებისასაც.

რა თქმა უნდა, ვერცერთი სქემა ვერ იქნება სრულყოფილი. რა არის ამ მოდელის ნაკლი? იდეა იმის შესახბ, რომ ჩვენი განზრახვები განსაზღვრავენ ჩვენს ქცევას - უფრო მომხიბვლელი შემადგენელი ნაწილია მოდელის. მაგრამ ქცევითი განზრახვის როლი პრობლემის წყაროც ხდება. ყველამ იცის, იმისათვის რომ რაიმე გააკეთო, მხოლოდ კარგი განზრახვები არ არის საკმარისი. ხანდახან ჩვენ არ გვაქვს შესაძლებლობა ან რესურსი იმისათვის, რომ განვახორციელოთ ჩვენი განზრახვები. შედეგად, შემოთავაზებული იქნა მოდელისთვის დამატებითი გამოყენების დამატება - გაცნობიერებული კონტროლი შედეგის. შედეგები, რომლებიც მიიღეს შიფტერმა და ეიჯენმა, ადასტურებენ ამ წინადადებას: მკვლევარებმა გამოააშკარავეს, რომ სტუდენტების განზრახვას, დაეკლოთ წონაში, უფრო ხშირად მიყავდა ისინი რეალურ შედეგამდე მხოლოდ იმ შემთხვევებში როცა მათ სჯეროდათ თავიანთი უნარის წონის გაკონტროლებისა, და როცა სჯეროდათ, რომ შეუძიათ წარმატებით გახდნენ თუ ამას ცდიან. განწყობებს, დაკავშირებულს წონის დაკარგვის სასურველობასთან, გააჩნდათ სუსტი გავლენა იმ ქალების ქცევაზე, რომლებიც ვერ შეიგრძნობდნენ თავიანთ თავში წონის დაკლების უნარს. ამ ექსპერიმენტის განმეორება ადასტურებს, რომ თორიაში გაცნობიერებული კონტროლის დამატებამ გააუმჯობესა მისი უნარი (შესაძლებლობა) განზრახვის და ქცევის წინასწარმეტყველებისა, და ეს განსაკუთრებით სამართლიანია იმ შემთხვევებისთვის, როცა ქცევის ფორმებს არ ძალუძთ კონტროლის განხორცილბა ( ისეთი როგორიცაა გახდომა ან მოწევის შეწყვეტა). გადახედილი მოდელი, რომელიც თავის თავში რთავს დამატებით ელემენტს, გაცნობიერებულ კონტროლს შედეგებზე, ატარებს სახელწოდებას - დაგეგმილი ქცევის მოდელი.

თუმცა, მნიშვნელობა შეიძლება ქონდეთ იმ ფაქტორებსაც, რომლებიც არ არიან მოდელში შეყვანილნი. ისეთები, როგორიცაა გარეგანი იძულება და შესაძლებლობები (უნარები), და ასევე, აღელვებულობა და შიში. ბოინდმა და უანდერსმენმა გამოკითხეს კოლეჯის 190 კურსდამთავრებული იმ მიზნით, რომ გამოეაშკარავებინათ მათი განზრახვა პრეზერვატივის გამოყენების სექსუალური ურთიერთობებისას. კითხვარის შევსებიდან სამი თვის შემდეგ, მონაწილეებს ისევ დაუკავშირდნენ ტელეფონით იმისათვის, რომ გაერკვიათ თუ რამდენად ხშირად იყენებდნენ ისინი პრეზერვატივებს ამ დროის განმავლობაში. მიუხედავად იმისა, რომ პრეზერვატივის გამოყენების ქცევითი განზრახვა იყო ძლიერი პროგნოზირებადი ფაქტორი, ხშირ შემთხვევაში მათი გამოყენება განპირობებული იყო როგორც გაცნობიერებული შფოთვით, ასევე შიდსით დაავადების შიშით. როგორც ჩანს, თავისი როლი, ამ ქცევის ფორმირებაში, შეიტანა ასევე, პრეზერვატივების ხელმისაწვდომობამ და მათი შეძენისთვის მზაობამ. შესაბამისად, ადამიანებს შეიძლება ჰქონდეთ განზრახვა პრეზერვატივის გამოყენების, თუმცა აუცილებლობის შემთხვევაში ისინი შეიძლება მოცემულ მომენტში არ აღმოჩდნენ ხელმისაწვდომები, ან, შეიძლება, მათ არ ჰქონდეთ ასეთი განზრახვა და შეწყვიტონ კიდევ მათი გამოყენება, თუმცა პრეზერვატივები არის ხელმისაწვდომი, მათი პარტნიორი კი ამის წინააღმდეგია.

განწყობები, დაკავშირებულნი ქცევის სასურველობასთან, ყოველთვის არ განსაზღვრავენ ჩვენს ქცევებს. წინამდებარე ქცევა ან ჩვევა ახდენენ გავლენას მომავალ ქცევაზე, განწყობის მიუხედავად და უფრო მეტ ხარისხში, ვიდრე ისინი(განწყობები). რაღაც ხარისხით ადამიანები - უბრალოდ „ჩვევის მონები“ არიან. მაგ, ის თუ როგორ კვებას ქალი თავის პირველ შვილს, განსაზღვრავს იმას თუ როგორ გამოკვებავს ის მეორე შვილს, მიუხედავად იმისა რომ, შეიძება, ამას არასწორად თვლიან მისი ოჯახის წევრები, მეგობრები, ან თვითონ ის. კვლევაში, რომლის შედეგებიც მრავალ მკითხველს შეუძლია მიიღოს საკუთარ თავზე, ეიჯენმა და მადენმა განსაზღვრეს, რომ ფორმირებული ჩვევა სკოლის გაკვეთილებზე დასწრების, არის ერთადერთი, უფრო ძლიერი განმაპირობებელი მომავალში კოლეჯის მეცადინეობებზე დასწრების, სტუდენტის რაიმე განწყობის მიუხედავად, რომელიც დასწრებას ეხება და რომელიც მოცემულ მომენტში აქვს ფორმირებული.

მაშასადამე, ხანდახან, რთულია შეაფასო ქცევითი განზრახვები რომლებიც არ არიან დამოკიდებულები ქცევით განწყობებზე ერთის მხრივ, და რეალურ ქცევაზე - მეორე მხრივ. ზოგიერთ შემთხვევაში ქცევითი განზრახვები, თუ მათ გავზომავთ, არც ისე ძლიერ განსხვავდებიან განწყობისგან ქცევასთან მიმართებაში. კითხო ორსულ ქალს, აპირებს თუ არა ის თავისი შვილის ძუძუთი კვებას, იგივეა რაც, კითხო მას ამ იდეას ის კარგ იდეად თვლის თუ არა. მსგავს შემთხვევებში განწყობებს უფრო წარმატებულად შეუძლიათ იწინასწარმეტყველონ ქცევითო განზრახვები, და არა რეალური ქცევები. თუმცა, ის, რომ ჩვენ განვიხილავთ ქცევით განზრახვას როგორც ცალკეულ ფაქტორს, არც ისე ბევრს ამატებს ჩვენს გაგებაში ამ კითხვისა. ამ მსჯელობების გათვალისწინებით დაგეგმილი ქცევის თეორია გვეხმარება ცხადვყოთ განწყობის როლი ქცევის განსაზღვრაში.

ყურადღების ცენტრში

ინტერნეტი და პორნოგრაფია

ამერიკელების უმრავლესობა მხურვალედ ერთგულია სიტყვის თავისუფლების. როგორც ითქვა პირველ შესწორებაში, ადამიანის პრივილეგიებიდან ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი. ასევე, ამერიკელების უმეტესობა თვლის, რომ ბავშვები არ უნდა ეჯახებოდნენ პორნოგრაფიას და რომ აუცილებელია გავურთულოთ მათ გულახდილი ეროტიული მატერიალის ხელმისაწვდომობა. თუმცა, დღესდღეობით, ეს განწყობები მოდიან წინააღმდეგობაში წინააღმდეგობის გარეშე ინტერნეტის გამოყენების შესაძლებლობასთან კავშირში, რომლის პოპულარობაც მიზანმიმართულად იზრდება. პოლემიკა ინტერნეტისა და პორნოგრაფიის საკითხებზე ირეკლავს განწყობის ასპექტების უფრო რთული და მრავალი პრობლემის გამოწვევას, კერძოდ: როგორ ირჩევენ ადამიანები პოზიციას, როცა ისინი ეთანხმებიან ორივე განწყობას?

საზოგადოებრივი ზეწოლის პასუხად, კონგრესი დღესდღეობით განიხილავს მთელ რიგ საშუალებებს ინტერნეტში პორნოგრაფიული საიტების ხლმისაწვდომობის გასაკონტროლებლად. ერთ-ერთი წინადადებათაგანი მდგომარობს იმაში, რომ კანონით აიკრძალოს არასრულწლოვანებისთვის ასეთ საიტებზე შესვლა. ან კომპიუტერებზე სპეციალური ფილტრები დაყენდეს. მაგრამ საზოგადოებრივი თავისუფლების ჯგუფი ამის წინააღმდეგ ილაშქრებს და სიტყვის თავისუფლებას ითხოვს.

საკითხი რთულდება სხვა ფაქტორების გამოც. კომპიუტერებზე ფილტრის დაყენება გამოვა ბიბლიოთეკებში და სკოლებში და არა სახლებში. შესაბამისად, ეს მარტო ნაწილობრივ თუ გადაწყვეტს პრობლემას. და უფრო რთული კითხვა: რა უნდა ჩავთვალოთ პორნოგრაფიად? საზოგადოებრივი უფლებების დაცვის ორგანიზაციის წარმომადგენლები ამტკიცებენ რომ საერთო სტანდარტები არაადეკვატურობები და უხამსობები (непристойность) (ჩვეულებრივი კრიტერიუმები პორნოგრაფიის შესაფასებლად) ხანდახან ისე ფართედ ვრცელდება რომ მათში ხვდება სიცოცხლისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაცია, მაგალითად ისეთი საკითხი, როგორიცაა მკერდის კიბო.

როგორ შეიძლება გადაწყვიტონ ადამიანებმა ეს წინააღმდეგობები. ანუ, როგორ ვწყვეტთ იმას თუ რა უფრო მნიშვნელოვანია; ჩვენი დამოკიდებულება თავისუფალი სიტყვის მიმართ თუ ჩვენი ნერვიულობა იმაზე რომ პორნოგრაფია ადვილად ხელმისაწვდომია ჩვენი შვილებისთვის? განწყობების კვლევები გვაძლევს საშუალებას განვსაზღვროთ თუ როდისაა ადამიანებისათვის უფრო მნიშნელოვანი ის განწყობები როცა საქმე ეხება თავისუფალ სიტყვას, და როდის - შვილებზე ზრუნვა. იმარჯვებს უფრო ძლიერი განწყობა: თუ თქვენთვის თავისუფალი სიტყვის მიმართ თქვენი განწყობა არის უფრო მნიშნელოვანი, ვიდრე ის განწყობა რომელიც თქვენი შვილის დაცვას ეხება, მაშინ თქვენ დაიკავებთ პოზიცია ს რომ მოხდეს პორნოგრაფიის უმნიშვნელო დოზით შეზღუდვა. განწყობებზე გავლენა აქვს პირად გამოცდილებას: თუ თქვნ გყავთ პატარა ბავშვები და მათთვის პორნოგრაფია ადვილად ხელმისაწვდომია მაშინ თქვენ შეეცდებით შეცვალოთ ეს. მნიშვნელობა აქვს განწყობების გამოხატულებასაც: თუ თავისუფალი სიტყვის დამცველი ორგანიზაციების წარმომადგენლების გამოსვლები უფრო დამაჯერებელია თქვენთვის, მაშინ გაიმარჯვებს ის განწყობა რომელიც ემხრობა თავისუფალ სიტყვას. ასევე ხანდახან ემოციურ გამოძახილებსაც აქვთ დიდი მნიშვნელობა: თუ თქვენ მირ იმის წარმოდგენა რომ ბავშვს თავისუფლად შეუძლია პორნოგრაფიული მასალის ნახვა თქვენში იწვევს ზიზღს, მაშინ დიდი შანსია რომ გაიმარჯვებს ის განწყობა რომელიც ეხება ბავშვების დაცვას. განსაკუთრებით თუ გამოვიყენებთ ემოციური დარწმუნების ხერხს, ეს ბევრად უფრო ეფეცტურია ვიდრე ინტელექტუალურიო(რამდენადაც გავიგე).

5 თავი

1. დაფიქრდით ამ პრინციპებზე : 1) განწყობის დასწავლის თეორიები, 2) კოგნიტური კონსისტენტობის (შეთანხმებულობის) თეორია, 3) მოსალოდნელი სარგებლის თეორია, 4) კოგნიტური რეაქციის თეორია. ამათგან რომელია მაქსიმალურად სასარგებლო?(ანუ რომელი ხსნის ყველაზე კარგად იმას, რაც ჩვენ ვიცით განწყობების შესახებ?)

2. მრავალი ფაქტორი ახდენს გავლენას იმაზე, გვარწმუნებს თუ არა ჩვენ კომუნიკაცია, თუ ის მოდის რეკლამისაგან, პოლიტიკოსისაგან ან ვინმე სხვა ადამიანისაგან. რომელი ფაქტორები ზრდიან დაწრმუნების ალბათობას? გაიხსენეთ ბოლოს როდის მოექეცით ასეთ სიტუაციაში? დაგარწმუნეს თუ არა? თუ კი, რატომ? თუ არა, რატომ?

3. უმეტესად, ჩვენი განწყობები განსაზღვრავენ ჩვენს ქცევებს. თუმცა ზოგჯერ ეს ასე არ ხდება.როდის არ ემთხვევა ისინი ერთმანეთს და რატომ?

socpsi.blogspot.com

Friday, December 17, 2010

სოციალური მე–5 თავი

No comments:

Post a Comment